Zaburzenia mowy i języka
Opublikowano
stycznia 2, 2025
Seria
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: W opracowaniu zaprezentowano różne ujęcia rozumienia zaburzeń mowy i języka począwszy od medycznych, poprzez behawioralne, objawowe, aż do kognitywistycznych. W pierwszej części podjęto problematykę rozróżnienia kategorii języka, mowy i mówienia. Język w kontekście psycholingwistycznym i kognitywistycznym ujęto jako system znaków, byt o charakterze mentalnym, stosowany do celów komunikacyjnych i społecznych, mowę zaś jako wieloaspektowy, jednostkowy akt użycia tego systemu.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Pierwsze ślady zainteresowania problematyką odnajdujemy w praktyce lekarskiej foniatrów. Później dzięki aktywności powstających ośrodków naukowych nastąpiło wyodrębnienie teorii zaburzeń jako odrębnej dyscypliny nauki. Dziś teoria zaburzeń mowy i języka ma swoje zastosowanie również w kognitywistyce. Problematykę tę podjęło kilka ośrodków naukowych w Polsce.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Złożona natura języka i mowy, heterogeniczność konwergencji i dywergencji objawów i przyczyn oraz interdyscyplinarność problematyki utrudnia lub uniemożliwia dokonanie precyzyjnego rozgraniczenia rodzajów zaburzeń mowy i języka. Dokonano krytycznego przeglądu teoretycznych koncepcji zaburzeń, ujawniając ich zróżnicowany charakter szczególnie w wymiarze kognitywistycznym.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Zaprezentowana analiza zaburzeń znakomicie odzwierciedla wymagania w zakresie diagnozy i zrozumienia ich różnych przejawów i form. Język poprzez wielorakość funkcji jest narzędziem niezbędnym dla podmiotowego uczestnictwa osobnika w życiu społecznym. Ujęcie kognitywistyczne pozwala na pragmatyczne zastosowanie wiedzy o zaburzeniach mowy i języka.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Emiluta-Rozya, D. (2012). Formy zaburzeń mowy. W: S. Grabias, & M. Kurkowski (Red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Podręcznik akademicki (s. 73–87). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Grabias, R. (2012). Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: S. Grabias, & M. Kurkowski (Red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Podręcznik akademicki (s. 15–71). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Grabias, S. (2020). Logopedia polska w stuleciu Polski Niepodległej. Trzy perspektywy rozwoju dyscypliny. Logopedia, 47(2), 517–537.
Greene, J. (1977), Psycholingwistyka. Chomsky a psychologia. Warszawa: PWN.
ICD-10 (2008). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja dziesiąta. T. I. World Health Organization.
Jakobson, R. (1989). W poszukiwaniu istoty języka 1, 2. Wybór pism, M.R. Mayenowa (Red.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kaczmarek, L. (1975). Korelacyjna klasyfikacja zaburzeń słownego i pisemnego porozumiewania się. Logopedia, 12, 5–13.
Kania, J.T. (1982). Szkice logopedyczne. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Kurcz, I. (1987). Język a reprezentacja świata w umyśle. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Mayenowa, M.R. (1989). Roman Jakobson – uczony i człowiek. W: R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Styczek, I. (1983). Logopedia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zalewski, T. (1993). Klasyfikacja zaburzeń mowy. W: T. Gałkowski, Z. Tarkowski, & T. Zalewski (Red.) Diagnoza i terapia zaburzeń mowy (s. 7–39). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
