O SŁOWNIKU

W roku 2019 wśród członków zespołu z Ignacjańskiego Forum Społecznego zrodziła się myśl kontynuowania niegdysiejszego dzieła Słownik społeczny z roku 2004, w którym ponad stu uczonych z ośrodków zarówno krajowych, jak i zagranicznych, zaprezentowało w obszernych esejach dorobek nauk humanistycznych i społecznych zgromadzony do początków XXI wieku. Nowy projekt, którego pierwszy tom przedstawiamy Czytelnikowi, zakrojony jest szerzej niż tamten. Jego inicjatorzy zamierzają w wielotomowej publikacji zaprezentować pełniej stan wiedzy poszczególnych pól wiedzy humanistycznej i społecznej w trzeciej dekadzie XXI stulecia. Planują oni pokazać człowieka rozwijającego się w zróżnicowanych cywilizacjach, kulturach i społeczeństwach, wyznającego rozmaite religie i honorującego różne wzorce postępowania, wraz z wy‑tworami otaczającymi go i warunkującymi jego postępowanie. Nauki humanistyczne i społeczne chcemy dzielić jednak nie tyle wedle dziedzin i dyscyplin ujmowanych w wykazach różnych instytucji międzynarodowych lub krajowych (resortowych), ile wedle – jak wskazano – pól badawczych uprawiających różne dyscypliny naukowe (spoglądając z perspektywy „oficjalnych zestawień”), analizowanych przy użyciu różnych metod umożliwiających pełniejszy ogląd o walorze interdyscyplinarnym. Przyjęte pola badawcze obejmują zagadnienia uznawane za szczególnie ważne w naukach humanistycznych i społecznych w XXI stuleciu, związane tak z pojmowaniem człowieka i jego otoczenia społecznego, jak i spraw politycznych oraz publicznych czy stosunków międzynarodowych. Ich analiza uwzględniająca różne podejścia badawcze pozwala pełniej zaprezentować problemy znajdowane zasadniczo w ramach jednej z dyscyplin i znakomicie poszerzyć horyzont poszukiwań podejmowanych przez wykonawców projektu. Każdy z nich szuka „klucza interpretacyjnego”, przy którego użyciu prezentuje naj‑istotniejsze zagadnienia kojarzone z głównymi kategoriami – kontrowersyjnymi niekiedy lub budzącymi dyskusje wśród naukowców – wykorzystywanymi w poszczególnych polach badawczych decydujących o tytułach nadawanych poszczególnym tomom nowego a wielotomowego Słownika społecznego. „Klucz interpretacyjny” nie byłby istotny, gdy‑by hasła ogłaszane w poszczególnych tomach traktowano „zdawkowo”, na podobieństwo haseł encyklopedycznych; staje się on istotny, jeśli opracowania mają formę rozbudowanych esejów liczących około dwudziestu stronic znormalizowanego maszynopisu; esejów zbudowanych wedle jednolitego schematu, prezentujących rozważania o istocie analizowanej kategorii, o jej dziejach, o głównych treściach z nią związanych i – wreszcie – o zagadnieniach, które wiążą się z nią w praktyce. Całość opracowana jest na bazie refleksji teoretycznej, wzmacnianej namysłem nad praktyczną stroną, prezentowaną w kilkunastu hasłach przygotowywanych przez polskich uczonych reprezentujących nie tylko różne ośrodki i różne dyscypliny naukowe, ale także różne „wrażliwości badawcze”. Do „klucza interpretacyjnego” włączyliśmy również katolicką naukę społeczną, bowiem nie sposób pominąć dwudziestowiekowej spuścizny i bogactwa chrześcijaństwa. Mamy nadzieję, że lektura prezentowanego tomu zadowoli Czytelników, dając im nie tylko okazję zapoznania się z naukowymi ujęciami ważnych problemów, z którymi zmaga się współczesny człowiek i zmagają się współczesne państwa oraz społeczeństwa, ale także wgląd w trudne niekiedy zagadnienia współczesności dokonywany z perspektywy katolickiej. Mamy też nadzieję, że docenią oni trud polskich uczonych podejmujących oryginalny namysł nad nimi, nieograniczających się do prezentowania cudzych jedynie przemyśleń, bo świadomych wagi dorobku intelektualnego rodzimej nauki.

Redaktorzy serii
Wit Pasierbek i Bogdan Szlachta