Tom V: Przedsiębiorczość

21 tytułów

Redaktorzy serii:

Wit Pasierbek, Bogdan Szlachta

Redaktorzy tomu:
Krzysztof Wach, Wit Pasierbek

 

WPROWADZENIE

Przedsiębiorczość jest niewątpliwie pojęciem niejednoznacznym tak w języku potocznym, jak i naukowym (Wach i Głodowska, 2022). Jest wielowątkowym tematem badawczym, jak konkluduje Aleksandra Gaweł (2007, s. 13), „ekonomiści zajmujący się badaniem przedsiębiorczości uważają, że brakuje kompleksowej i jednolitej teorii przedsiębiorczości czy nawet jej definicji, co jest wynikiem wielowątkowości zagadnień poruszanych przy jej badaniu oraz interdyscyplinarnego charakteru tego fenomenu”. Sytuacja taka przejawia się również w podejściach do partykularnych wątków badawczych, w tym do analizy uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości. Można w bardzo dużym uogólnieniu przyjąć, że w piśmiennictwie naukowym przedsiębiorczość ujmowana jest w co najmniej dwóch głównych kategoriach, a mianowicie: (i) przedsiębiorczość jako fenomen społeczny; oraz (ii) przedsiębiorczość jako dyscyplina naukowa (Davidsson, 2003, s. 317; Davidsson 2008, s. 15). Każde z wymienionych podejść inaczej definiuje, analizuje i interpretuje fenomen przedsiębiorczości, a przytaczanie w tym miejscu wszystkich możliwych definicji nie jest uzasadnione.

Kwerenda literaturowa ujawniła pewien chaos pojęciowy z zakresu przedsiębiorczości. O ile poświęcona jej literatura w zasadzie dwutorowo pojmuje przedsiębiorczość (jako cechę ludzkiego działania oraz jako proces menedżerski w dwóch wariantach), o tyle publikacje z zakresu ekonomii uwidaczniają wyjątkowy brak konsensu i precyzji pojęciowej w tym zakresie (Głodowska & Wach, 2022). Można przyjąć, że trzy znaczenia, w jakich przedsiębiorczość jest omawiana w literaturze, nie budzą żadnych zastrzeżeń (jako czwarty czynnik produkcji, jako funkcja indywidualnego przedsiębiorcy oraz jako konkurencyjne zachowanie rządzące rynkiem). Niemniej jednak, w przeciwieństwie do zarządzania, gdzie przedsiębiorczość na ogół kwantyfikuje się poprzez percepcję menedżerską, tworząc różne wskaźniki oparte na testach psychologicznych i socjologicznych, o tyle ekonomia w zasadzie pozostaje bezradna, a takie próby kwantyfikacji przedsiębiorczości w skali gospodarki są nie tyle bezzasadne, co niemożliwe. Stąd teoria ekonomii posługuje się dwoma bardzo nieostrymi uproszczeniami, sprowadzając przedsiębiorczość albo do samozatrudnienia, albo do sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), co pozwala na operowanie na danych statystycznych i ukazywanie wpływu przedsiębiorczości na gospodarkę realną. Trzeba jednak pamiętać, że są to uproszczenia i wyraźnie należy to podkreślać, używanie bowiem pojęcia przedsiębiorczości jako synonimu własnej działalności gospodarczej czy sektora MŚP jest niedopuszczalne z perspektywy teorii przedsiębiorczości. Taka trywializacja – typowa dla języka potocznego – jest wysoce rażąca dla osoby zajmującej się przedsiębiorczością naukowo. Stąd zasadne wydaje się poświęcenie jednego z tomów „Słowników Społecznych” właśnie tej tematyce.

Hasła tematyczne w tomie „Przedsiębiorczość” uporządkowano w trzech wzajemnie ze sobą powiązanych częściach. Część pierwsza zawiera pięć haseł definiujących naturę przedsiębiorczości:
1. Przedsiębiorczość – delimitacja pojęcia i obszary badań (Krzysztof Wach),
2. Atrybuty przedsiębiorczości – orientacja przedsiębiorcza oraz jej konstrukt i wymiary (Aleksandra Gaweł),
3. Badanie przedsiębiorczości – metody, pomiar, podejścia badawcze (Paweł Kłobukowski, Beata Glinka),
4. Przedsiębiorczość w historii myśli ekonomicznej – prekursorzy przedsiębiorczości (Wojciech Giza), 5. Przedsiębiorczość w katolickiej nauce społecznej (Tomasz Rachwał).

Z kolei część drugiej niniejszego słownika zakreśla ramy przedsiębiorczości, omawiając szeroko pojęty ekosystem przedsiębiorczości, a część ta obejmuje także pięć haseł:
6. Ekosystem przedsiębiorczości – otoczenie dla przedsiębiorczości (Maria Urbaniec),
7. Innowacyjność gospodarek i przedsiębiorstw – pojęcie, uwarunkowania i miary (Bożena Pera),
8. Start-upy jako szczególny przejaw przedsiębiorczości (Marek Maciejewski),
9. Wybrane źródła finansowania rozwoju start-upów (Krystian Bigos),
10. Edukacja dla przedsiębiorczości – rozbudzanie intencji przedsiębiorczych (Adam Michalik).

Część trzecia słownika skupia się na poszczególnych typach przedsiębiorczości, przy czym nie jest to lista enumeratywna, a jedynie zawiera dziesięć najważniejszych zagadnień (typów przedsiębiorczości) obejmujących:
11. Przedsiębiorczość międzynarodowa – międzynarodowe porównania przedsiębiorczości krajowej oraz przedsiębiorcze umiędzynarodowienie przedsiębiorstw (Agnieszka Głodowska),
12. Przedsiębiorczość imigracyjna, uchodźcza i etniczna – podstawowe pojęcia i trendy (Jan Brzozowski),
13. Przedsiębiorczość korporacyjna i strategiczna (Wojciech Dyduch),
14. Przedsiębiorczość dla zrównoważonego rozwoju – ekoprzedsiębiorczość i ekoinnowacje (Agnieszka Hajdukiewicz),
15. Przedsiębiorczość kreatywna – inwentyka, kreatywność i przemysły kreatywne (Małgorzata Kosała),
16. Przedsiębiorczość technologiczna – wysokie technologie, badania i rozwój (Nelly Daszkiewicz),
17. Przedsiębiorczość publiczna – podstawowe pojęcia i perspektywy badawcze (Marek Ćwiklicki),
18. Przedsiębiorczość społeczna – pojęcia, trendy i podejścia badawcze (Agnieszka Pacut),
19. Przedsiębiorczość regionalna – trendy i perspektywy badawcze (Renata Lisowska),
20. Przedsiębiorstwa rodzinne – podstawowe zagadnienia (Alicja Hadryś-Nowak).

Jak można sądzić, istnieje pilna potrzeba krzewienia wiedzy w zakresie przedsiębiorczości, zwłaszcza wobec współczesnych wyzwań społeczno‑gospodarczych. Bieżący tom „Słowników Społecznych” podejmuje właśnie ten wątek badawczy, przy czym poszczególne hasła 12 Wprowadzenie tematyczne prezentują podejście szeroko rozumianych nauk społecznych, w tym głównie ekonomii i finansów oraz nauk o zarządzaniu i jakości, a także nauk o polityce i administracji. Tom zawiera 20 haseł tematycznych, do których lektury serdecznie zapraszamy. Mamy nadzieję, że różnorodność zaprezentowanych zagadnień pozwoli na zainteresowanie tym tomem szerokiego grona czytelników.

 

Tom słownika w wersji polskiej do pobrania [PDF]

Wszystkie hasła

Badanie przedsiębiorczości – metody, pomiar, podejścia badawcze
Paweł Kłobukowski, Beata Glinka
lutego 14, 2023
Wprowadzenie
Krzysztof Wach, Wit Pasierbek
lutego 14, 2023