DEFINICJA: Prawa człowieka (prawa podmiotowe) to centralne pojęcie nowoczesnej etyki, polityki i prawa. Stanowią jurydyczny sposób opisywania warunków uznanych za niezbędne człowiekowi do życia i rozwoju. Opisuje się je w oparciu o kategorię wolności (teoria woli) albo interesów (teoria interesu) jednostki, które winny być chronione prawem. Pierwotnie były one kategorią etyczną (teoria praw naturalnych), która zdeterminowała kształt postulatów politycznych i regulacji prawnych. Stąd inaczej rozpatruje się prawa na płaszczyźnie etycznej, politycznej lub prawnej (na tej ostatniej występuje dalsze zróżnicowanie).

ANALIZA HISTORYCZNA: Dojrzałej konceptualizacji prawa podmiotowego dokonał Thomas Hobbes, odróżniając je od prawa przedmiotowego (normy). Po nowoczesnych przemianach politycznych teorie prawnonaturalne ustąpiły podejściu pozytywistycznemu. Po II wojnie światowej prawa odżyły jako kategoria etyczna i polityczna, inspirując rozwój sądownictwa konstytucyjnego i międzynarodowych systemów ochrony praw człowieka.

PROBLEMOWE UJĘCIE: Podkreśla się ochronną funkcję praw podmiotowych, ale najczęściej służą one rekonstrukcji zastanych struktur społecznych. Idea praw człowieka jest chętnie wykorzystywana przez radykalne ruchy społeczno-polityczne. Mimo początkowych kontrowersji oraz braku wyraźnych podstaw w Ewangelii, w drugiej połowie XX wieku prawa człowieka stały się istotnym elementem nauczania społecznego Kościoła, wraz z antropologią personalistyczną.

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I ­REKOMENDACJAMI: Niezależnie od różnorodności ujęć, prawa podmiotowe stanowią instytucjonalizację indywidualistycznej antropologii. Inspirują długofalowy proces polityczny i prawny, służący autonomizacji jednostek i osłabieniu struktur społecznych. Prawa nie muszą przysługiwać ludziom – historycznie przyznano je jednostkom organizacyjnym (osobom prawnym), zaś współcześnie dąży się do przyznania ich zwierzętom.