Polityka historyczna a pamięć
PDF
- jzaryczny, {$userGroup}, 364_Greloff_Polityka historyczna a pamiec_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 364_Greloff_Polityka historyczna a pamiec_K.pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 364en_Greloff_Polityka historyczna a pamiec_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 364en_Greloff_Polityka historyczna a pamiec_K.pdf
Opublikowano
marca 6, 2024
Copyright (c) 2023 Ignatianum University Press
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Na styku problematyki pamięci i władzy sytuuje się zagadnienie polityki historycznej. Pamięć opowiadana przywraca relacje między osobami i wspólnotami. Polityka historyczna ma przenosić treści z nieświadomości do świadomości. W zbiorze świadomości stanowią one dobry materiał do interpretacji, uczenia się na błędach i konsolidowania wspólnoty.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Już w Biblii nakaz pamięci Zakhor oznaczał nie tylko wspomnienie, ale zadanie i troskę. Jego realizacja ukształtowała tożsamość i zapewniła przetrwanie wspólnoty. Rozwój współczesnych badań nad pamięcią był możliwy dzięki ustaleniom Paula Ricoeura, Maurice’a Halbwachsa, Pierre’a Nory i Jana Assmanna.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Mowa i pismo porządkują pamięć, włączając ją do dyskursu. Tożsamość wspólnoty powstaje przez nieustanne narracyjne korygowanie opowieści na przestrzeni lat. Polityka historyczna jest przeciwdziałaniem zapomnieniu poprzez sprawiedliwą dystrybucję pamięci i historii. Pamięć zbiorowa ma charakter deliberatywny, jest nieustannie uzgadniana przez członków wspólnoty. Stawką historii jest prawda, zaś stawką pamięci wierność przeszłości.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Obowiązek pamięci to spłata długu wobec tych, którzy nas poprzedzili w tym, kim jesteśmy jako członkowie wspólnoty. Znużenie pamięcią następuje, gdy ustaje praca intelektualna w ogólności, gdy człowiek współczesny „zapomina o byciu”, a w rezultacie – o sensie. Czy stan pamięci zbiorowej wymaga interwencjonizmu państwowego w postaci polityki historycznej? Może polityka historyczna jest jednym z ostatnich kulturotwórczych procesów zbiorowych, a rezygnacja z niej byłaby tryumfem konsumizmu. Eschatologiczny wymiar projektu pamięci fortunnej polega na przejściu przez sprawdzian pokusy zapomnienia, grożącej powtarzaniem starych błędów. Dalej przez uwalniającą pracę, gwarantującą, że duchy przeszłości nie będą powracać w przyszłości, jeśli tylko pamięć ulokuje je i uwzględni w przeszłości, oraz zwieńczy te wysiłki pojednaniem i wybaczeniem.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Arendt, H. (1994). Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej. Tłum. M. Godyń, & W. Madej. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Arendt, H. (2007). Polityka jako obietnica. Tłum. M. Godyń. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Arendt, H. (2010). Eichmann w Jerozolimie: Rzecz o banalności zła. Tłum. A. Szostkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Assmann, J. (2015). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Tłum. A. Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Augustyn. (2007). Wyznania. Tłum. Z. Kubiak. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Berger, P.L., Luckmann, T. (2010). Społeczne tworzenie rzeczywistości: Traktat z socjologii wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bourdieu, P. (2009). Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. J. Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Connerton, P. (2012). Jak społeczeństwa pamiętają. Tłum. M. Napiórkowski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Foucault, M. (2002). Archeologia wiedzy. Tłum. A. Siemek. Warszawa: De Agostini.
Greloff, J. (2021). Pamięć jako kategoria polityczna w filozofii Paula Ricoeura. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci. Tłum. M. Król. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Iggers, G.G. (2002). Użycia i nadużycia historii: o odpowiedzialności historyka w przeszłości i obecnie. W: E. Domańska (red.), Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych (antologia przekładów). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Jaspers, K. (1982). Problem winy. Tłum. J. Garewicz. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.
Le Goff, J. (2007). Historia i pamięć. Tłum. A. Gronowska, & J. Stryjczyk. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pomian, K. (2006). Historia – nauka wobec pamięci. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Popper, K.R. (2010). Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ratzinger, J. (2019). Przyszłość wiary. Refleksje teologiczne. Tłum. J. Merecki. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Ricoeur, P. (1989). Przyswojenie. W: Język, tekst, interpretacja. Wybór pism. Tłum. P. Graff. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ricoeur, P. (1991a). Cywilizacja powszechna a kultury narodowe. W: Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia. Tłum. S. Cichowicz & in. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Ricoeur, P. (1991b). Obraz Boga i epopeja człowieka. W: Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia. Tłum. S. Cichowicz & in. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Ricoeur, P. (1991c). Państwo i przemoc. W: Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia. Tłum. S. Cichowicz & in. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Ricoeur, P. (2002). Większość była gapiami. W: J. Żakowski, & L. Kieres (red.), Rewanż pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Ricoeur, P. (2003). Krytyka i przekonanie: Rozmowy z François Azouvim i Markiem de Launay. Tłum. M. Drwięga. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Ricoeur, P. (2008). Czas opowiadany. Tłum. U. Zbrzeźniak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ricoeur, P. (2012). Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. J. Margański. Kraków: Universitas.
Ricoeur, P. (2015). Symbolika zła. Tłum. S. Cichowicz, & M. Ochab. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Saryusz-Wolska, M., Traba, R., & Kalicka, J. (red.). (2014). Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Yerushalmi, Y.H. (2014). Zachor: Żydowska historia i żydowska pamięć. Tłum. M. Wójcik. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
Zybertowicz, A., Gurtowski, M., Tamborska, K., Trawiński, M., & Waszewski, J. (2015). Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat. Kraków: Wydawnictwo Kasper.
