Spór o podmiot w etyce
pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 351_Galkowski_Spor o podmiot w etyce_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 351_Galkowski_Spor o podmiot w etyce_K.pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 351en_Galkowski_Spor o podmiot w etyce_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 351en_Galkowski_Spor o podmiot w etyce_K.pdf
Opublikowano
lutego 15, 2024
Seria
Copyright (c) 2023 Ignatianum University Press
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Podmiot moralny to byt, któremu w sposób uzasadniony można przypisać sprawstwo i moralną odpowiedzialność za jego czyny.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Rozpiętość stanowisk w kwestii podmiotowości można opisać przez wskazanie, jak rozumiana jest podmiotowość w trzech pojawiających się kolejno tradycjach filozoficznych. Wyróżnia się myślicieli uznających za właściwy podmiot moralności jednostkę w pełni autonomiczną i sprawczą, a więc wolną i samoświadomą (filozofia klasyczna), następnie autorów wskazujących na liczne ograniczenia ludzkiej podmiotowości (Nietzsche, Marks, Freud) oraz tych, którzy pojęcie podmiotu traktują jako swoistą iluzję, konstrukt czysto teoretyczny nieznajdujący w rzeczywistości żadnego realnie istniejącego desygnatu (Skinner, determinizm).
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Najbardziej dyskutowanymi kwestiami dotyczącymi podmiotowości moralnej są warunki, których zaistnienie (bądź brak) pozwala uznać lub podważyć odpowiedzialność moralną sprawcy czynu. Należą do nich przede wszystkim świadomość, wolność i przynajmniej względna stałość tożsamości osoby działającej.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI REKOMENDUJĄCYMI: Etyka, przyjmując jako oczywiste założenie istnienia moralności, zakłada już jakąś formę podmiotowości. W konsekwencji musimy przyjąć istnienie podmiotu spełniającego jej podstawowe wymagania, czyli wolność i świadomość podejmowanych czynów. Pozwala to opowiedzieć się za podmiotem „mocnym” w wersji przedstawionej przez filozofię klasyczną.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Brandt, R.B. (1996). Etyka. Zagadnienia etyki i metaetyki. Tłum. B. Stanosz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Duchliński, P., Kobyliński, A., Moń, R., & Podrez, E. (2022). Etyka a problem podmiotu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Freud, S. (1975). Poza zasadą przyjemności. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Herbut, J. (1997). Podmiot. W: J. Herbut (red.), Leksykon filozofii klasycznej, (s. 425–426). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Krąpiec, M.A. (1974). Ja – człowiek. Zarys antropologii filozoficznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Ingarden, R. (1987). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
May, R. (1989). Psychologia i dylemat ludzki. Tłum. T. Mieszkowski. Warszawa: PAX.
Marks, K. (1955). Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej. Tłum. E. Lipiński. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, K., & Engels, F. (1961). Ideologia niemiecka. Tłum. K. Błeczszyński, & S. Filmus. W: Dzieła. T. 3. Warszawa: Książka i Wiedza.
Nietzsche, F. (1997). Z genealogii moralności. Pismo polemiczne. Tłum. G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Nietzsche, F. (2011). Nachlass. Pisma z lat 1884–1885. Tłum. G. Kowal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Renaut, A. (2001). Era jednostki, Przyczynek do historii podmiotowości. Tłum. D. Leszczyński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Swieżawski, S. (1983). Św. Tomasz na nowo odczytany. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Taylor, C.S. (2002). Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Tłum. M. Gruszczyński, O. Latek, A. Lipszyc, & in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Węgrzecki, A. (1996). Zarys fenomenologii podmiotu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
