Psychologia mediów w humanistyce współczesnej

pdf
Opublikowano
marca 4, 2024
Seria
Tom XI: Humanistyka współczesna
Copyright (c) 2023 Ignatianum University Press
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Psychologia mediów w humanistyce współczesnej

Autorzy

Agnieszka Ogonowska
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
http://orcid.org/0000-0001-6469-9242
DOI: https://doi.org/10.35765/slowniki.329
Słowa kluczowe:
psychologia, media, psychologia mediów, media studies, cyberpsychologia

Streszczenie

DEFINICJA POJĘCIA: Psychologia mediów to subdyscyplina psychologii teoretycznej i stosowanej oraz transdyscyplina korzystająca z dorobku nauk społecznych i humanistycznych, neuronauk i informatyki. Jest także dyscypliną hybrydyczną, ponieważ obejmuje cztery sfery: metodologię (M), etykę (E), teorię (T) i aplikację (A), w skrócie: META. Zajmuje się badaniem złożonych związków między człowiekiem a mediami i nowymi środowiskami interaktywnymi, immersyjnymi, wirtualnymi pod kątem dwukierunkowego wpływu mediów na jednostkę oraz użytkownika na media, tzn. na ich funkcjonalności, treść i formę.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Podwaliny pod psychologię mediów tworzyli filozofowie i prekursorzy psychologii, którzy zajmowali się problematyką percepcji bodźców wzrokowych i słuchowych, twórcy psychoanalizy, a także koncepcji behawioralnych i poznawczych. Istotny wkład wnieśli również twórcy mediów (głównie reżyserzy filmowi, dziennikarze, designerzy rozwiązań z zakresu UX, artyści nowych mediów).

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Badania z zakresu psychologii mediów mają współcześnie zastosowanie w analizach wpływu mediów tradycyjnych, nowych mediów i środowisk cyfrowych związanych z mediami sieciowymi oraz VR, AR i MR na użytkowników. Istotną rolę odgrywają także aplikacje wyników tych badań do projektowania technologii medialnych, psychologicznych programów edukacyjnych, profilaktycznych i działań terapeutycznych, w edukacji zdalnej i hybrydycznej z wykorzystaniem nowych mediów oraz technologii VR, AR i MR. Osobne miejsce zajmują badania i wdrożenia dotyczące: robotów humanoidalnych, psychologicznych aspektów cyborgizacji człowieka, tworzenia systemów hybrydycznych oraz gotowości wobec technologii.

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I ­REKOMENDACJAMI: Teoretyczne i praktyczne aspekty psychologii mediów są wykorzystywane w badaniach komunikologicznych, medioznawczych, filmoznawczych oraz w kulturoznawstwie medialnym. Szczególną rolę pełnią w studiach dotyczących wpływu i strategii użytkowania mediów, a także projektowania rozwiązań z zakresu UX. Wśród praktycznych aplikacji tych badań należy wskazać również na pedagogikę i edukację medialną, w tym problematykę psychologicznych uwarunkowań edukacji hybrydycznej i zdalnej oraz kompetencji medialnych i cyfrowych.

Downloads

Download data is not yet available.

Biografia autora

Agnieszka Ogonowska, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

– absolwentka  psychologii (1999, Wydział Filozoficzny, UJ; ścieżka specjalizacyjna: psychologia kliniczna dzieci i młodzieży); absolwentka kulturoznawstwa (2001, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, UJ; specjalność: filmoznawstwo). Jest absolwentką Studium Zarządzania i Biznesu UJ (2001, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Katedra Ekonomii Stosowanej) oraz London School of Accountancy  (2004).

Ukończyła również Dwuletnie Podyplomowe Kwalifikacyjne  Studia Logopedyczne (2017, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) oraz Podyplomowe Studia Neurologopedyczne (2019, Wydział Filologiczny UP).

Obroniła w 2002 roku doktorat na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej nt. „Edukacja medialna w kontekście rozwoju społeczeństwa demokracji komunikacyjnej”. W 2009 roku w Uniwersytecie Śląskim uzyskała habilitację na podstawie oceny kolokwium i dorobku naukowego, w tym monografii  „Voyeuryzm telewizyjny: między ontologią telewizji a rzeczywistością telewidza”. W 2015 roku uzyskała tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.    

Kierowniczka Katedry Mediów i Badań Kulturowych w Instytucie Filologii Polskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Dyrektorka Ośrodka Badań nad Mediami UP oraz Zespołu Badań ds. Psychologii Mediów i Edukacji Medialnej w ramach Ośrodka Badań nad Mediami. Ekspertka komisji sejmowej ds. przeciwdziałania przemocy w mediach (Komisja Stała/Komisja Polityki Społecznej i Rodziny – IV kadencja Sejmu RP). Współzałożycielka i 1. prezeska Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej.  

Współpracowniczka Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Ekspertka Komisji Europejskiej. Ekspertka Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Prowadzi zajęcia dydaktyczne i warsztaty z zakresu: filmu, mediów, edukacji medialnej, komunikacji i psychologii społecznej, uzależnień od nowych technologii, psychologii mediów i komunikowania, gerontologopedii, komunikacji międzykulturowej, psychologii mediów. Wypromowała 6 doktorów (w tym 1 zagranicznego) w dyscyplinie literaturoznawstwo oraz nauki o mediach i komunikacji.

Zna języki obce: język niemiecki, język angielski, język hiszpański, język słowacki.

Bibliografia

Dill, K.E. (red.). (2013). The Oxford Handbook of Media Psychology. New York: Oxford University Press.

Doliński, D. (2003). Psychologiczne mechanizmy reklamy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Francuz, P. (2013). Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Francuz, P. (red.). (2007). Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Francuz, P. (red.). (2004). Psychologiczne aspekty odbioru telewizji. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Kubicka, D., & Kołodziejczyk, A. (2007). Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody, badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Ogonowska, A. (2021). Cyberpsychologia. Media – użytkownicy – zastosowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Ogonowska, A. (red.). (2017). Kino, film i psychologia. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

Ogonowska, A. (2004). Przemoc ikoniczna. Zarys wykładu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Ogonowska, A. (2018). Psychologia mediów i komunikowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Ogonowska, A. (2014). Uzależnienia medialne, czyli o patologicznym wykorzystaniu mediów. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

Ogonowska, A., & Ptaszek, G. (red.). (2013). Współczesna psychologia mediów. Nowe problemy i perspektywy badawcze. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Ostaszewski, J. (1999a). Film i poznanie. Wprowadzenie do kognitywnej teorii filmu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ostaszewski, J. (1999b). Rozumienie opowiadania filmowego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Szmigielska, B. (red.). (2009). Psychologiczne konteksty Internetu. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Winterhoff‑Spurk, P. (2007). Psychologia mediów. Tłum. P. Włodyga. Kraków: Wydawnictwo WAM.