DEFINICJA POJĘCIA: Poprzez „źródła współczesnej humanistyki” rozumiemy: 1) dzieje „myśli o człowieku” od czasów antycznych, co prowadziło ku powstaniu naukowych dyscyplin, których celem jest badawcza refleksja o człowieku i jego duchowych wytworach, a zarazem: 2) ponaddwutysiącletni depozyt tekstów kultury, których nieustanna reinterpretacja pozostaje fundamentem humanistycznego dyskursu naukowego.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Współczesna humanistyka wciąż nawiązuje do dziedzictwa platońskiej paidei i rzymskiej humanitas, które od XV wieku były kluczowymi elementami wykształcenia. Funkcjonował podówczas model „polihistora” prowadzącego badania typu encyklopedycznego, dążącego do uchwycenia syntezy całej wiedzy. Jej progresja, zwłaszcza od czasów Oświecenia, prowadziła ku porzucaniu paradygmatu klasycznego i wskazaniu odrębności obszarów – matematyczno‑przyrodniczych, społecznych oraz humanistycznych. Formalnie podział ten dokonał się w końcu XIX wieku; to wówczas w praktyce akademickiej ukonstytuowała się obowiązująca do dziś względnie stabilna struktura dyscyplin humanistycznych.

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Współczesne nauki humanistyczne wydają się „rozdarte” między głębokim osadzeniem w tradycjach i nawarstwionym holistycznym dziedzictwem a dyscyplinarną fragmentacją, co wymuszało wypracowanie warsztatu szczegółowych metodologii i rozmaitych specjalistycznych repozytoriów. Problemem, czy raczej nawet fundamentalnym wyzwaniem, są i będą całkowicie nowe zjawiska, jak posthumanistyka, humanistyka cyfrowa (człowiek i jego działania w przestrzeni wirtualnej), humanistyka kognitywna oraz – zwłaszcza – sztuczna inteligencja (AI).
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I ­REKOMENDACJAMI: Dostrzeganemu kryzysowi towarzyszą próby projektowania „humanistyki przyszłości”, wspieranej silnymi fundamentami aksjologicznymi, w których nie sposób odrzucać dziedzictwa. Kluczowe jest zredefiniowanie statusu i sensu humanistyki, wypracowanie innowacyjnych metodologii badawczych, mogących sprostać inter‑ i transdyscyplinarności, „antropologizacji”, „zwrotom”, oraz rozwijanie pluralistycznych aspektów funkcjonowania.