Kulturowa teoria literatury
PDF
- jzaryczny, {$userGroup}, 264_Wezgowiec_Kulturowa teoria literatury.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 264_Wezgowiec_Kulturowa teoria literatury.pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 264en_Wezgowiec_Kulturowa teoria literatury.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 264en_Wezgowiec_Kulturowa teoria literatury.pdf
Opublikowano
lutego 16, 2023
Copyright (c) 2022 Ignatianum University Press
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Kulturową teorię literatury ujmować można jako rodzaj panoramicznej syntezy (lub syntetyzującej teorii) i badawczej mody. W każdym z tych ujęć objawia się jej potencjał teoretyczny (nowe możliwości i metody badawcze) i interpretacyjny, związany z poszerzaniem pola badawczego.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Na gruncie polskim kulturowa teoria literatury pojawiła się w 1. dekadzie XXI wieku w następstwie tzw. zwrotu kulturowego w humanistyce. Na ten zwrot wpłynęły przede wszystkim dwa paradygmaty: nowoczesny (związany z przełomem antypozytywistycznym i zwrotem lingwistycznym) oraz ponowoczesny (związany z tzw. zwrotem antyteoretycznym).
PROBLEMOWE UJĘCIE POJĘCIA: Kulturowo zorientowana teoria literatury przesuwa akcent z teorii abstrakcyjnej na praktykę, czytanie i interpretację. Jej specyfika polega na kulturowym czytaniu literatury, tj. sięganiu do dorobku badań kulturowych (cultural studies) i wykorzystaniu tych praktyk interpretacyjnych do czytania tekstów literackich oraz zadawania literaturze pytań na temat kultury.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Kulturowa teoria literatury nie uzurpuje sobie prawa do bycia nową uniwersalną teorią. Jej siła syntetyzująca i wyjaśniająca jest słaba, ponieważ istotniejsze są rola pragmatyczna i użyteczność. Praktycznym wykładnikiem staje się tutaj interpretowanie (literatury/tekstów kultury) ukazujące kondycję egzystencjalną człowieka i jego uczestnictwo w zróżnicowanych praktykach (kulturowych) codzienności.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Burszta W.J., & Januszkiewicz, M. (2010). Słowo wstępne. Kłopot zwany kulturoznawstwem. W: W.J. Burszta & M. Januszkiewicz (red.), Kulturoznawstwo. Dyscyplina bez dyscypliny?. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Burzyńska, A. (2006a). Anty-teoria literatury. Kraków: Universitas.
Burzyńska, A., & Markowski, M.P. (2007). Teorie literatury XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Culler, J. (1998). Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie. Tłum. M. Bassaj. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Tłum. D. Wolska. Kraków: Universitas.
Greenblatt, S. (2006). Poetyka kulturowa. Pisma wybrane. Tłum. M. Lorek. Kraków: Universitas.
Grochowski, G. (2005). Blaski i cienie badań kulturowych. Teksty Drugie, 1–2, 4–10.
Herder, J.G. (1962). Myśli o filozofii dziejów, T. 1. Tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kowalewski, J., & Piasek, W. (2010). „Zwroty” badawcze w humanistyce konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Lewandowska-Tarasiuk, E. (2016). Kulturowy zwrot teorii jako nowe podejście do tekstów kultury. Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie – Zeszyty Naukowe, 4, 13–23.
Lichański, J.Z., & Mazurkiewicz, A. (2016). Metodologia badań literatury i kultury popularnej. Propozycje. Retoryka i cultural criticism. Wrocław: Pracownia Literatury i Kultury Popularnej oraz Nowych Mediów.
Markowski, M.P., & Nycz, R. (red.). (2006). Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Kraków: Universitas.
Myrdzik, B. (2006). Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia z edukacji polonistycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Nowicka, E. (2009). Świat człowieka – świat kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nycz, R. (2001). Kulturowa natura. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego. Teksty Drugie, 5, 4–14.
Nycz, R. (2007). Antropologia literatury – kulturowa teoria literatury – poetyka doświadczenia. Teksty Drugie, 6, 34–49.
Nycz, R. (2012). KTL – wyjaśnienia i propozycje. W: T. Walas & R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury, T. 2. Poetyki, problemy, interpretacje. Kraków: Universitas.
Pieniążek, M. (2008). Poetyka kulturowa dla szkoły. Dydaktyka polonistyczna wobec wyzwań antropologii literatury. Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria, 8.
Płoszaj, J. (2021). Brutalizacja świata przedstawionego w polskiej literaturze fantasy w perspektywie kulturowej teorii literatury. Konteksty i propozycje badawcze. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica, 9, 234–257.
Rybicka, E. (2014). Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas.
Schreiber, H., & Michałowska G. (red.). (2013). Kultura w stosunkach międzynarodowych, T. 1: Zwrot kulturowy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Solewski, R. (2007). Synteza i wypowiedź. Poezja i filozofia w sztukach wizualnych na przełomie XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Szahaj, A. (2004). Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szczęsna, E. (2007). Poetyka mediów. Polisemiczność, digitalizacja, reklama. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Tokarz, B. (2011). Lingwistyczne korzenie poetyki w perspektywie kulturowej teorii literatury. W: M. Cyzman & A. Skubaczewska-Pniewska (red.), Teoria literatury w świetle językoznawstwa. Zbiór studiów, (s. 115–128). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Walas, T., & Nycz, R. (red.). (2012). Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Kraków: Universitas.
Zielińska, M. (2007). Pytania, wątpliwości i propozycje. Teksty Drugie, 6, 6–8.
