Tom II: Polityki publiczne
Redaktorzy serii:
Wit Pasierbek, Bogdan Szlachta
Redaktor tomu:
Artur Wołek
WPROWADZENIE
Badanie polityki publicznej z pewnym trudem zdobywa sobie miejsce w polskim dyskursie naukowym. Podejście, które w badaniu polityki, czy szerzej – rzeczywistości społecznej, skupia się na sposobach rozwiązywania problemów zbiorowych (publicznych) ciągle nie jest częścią standardowego warsztatu badawczego polskich nauk społecznych. Studenci politologii, socjologii, czy administracji są zaznajamiani z istnieniem takiego rozumienia polityki, czasem z politykami szczegółowymi, ale na niewielu uczelniach kształcenie w zakresie analizy polityk publicznych jest częścią standardowego programu nauczania.
Taki stan rzeczy jest zapewne pochodną stereotypowego postrzegania przez Polaków polityki wyłącznie jako walki o władzę i interesy. Głęboko zakorzeniona w polskiej kulturze tęsknota za bezkonfliktową Rzecząpospolitą szklanych domów i polityków troszczących się o dobro wspólne w zetknięciu z rzeczywistością prowadzi często do cynizmu. Polscy wyborcy nie wierzą, że politycy są w stanie rozwiązać ważne problemy życia zbiorowego, dlatego nie oczekują od nich propozycji z zakresu polityk publicznych. W świecie polityki orientują się raczej dzięki zbiorowym tożsamościom zbudowanym wokół symboli wywołujących emocje.
Drugą przyczyną trudnych początków myślenia w kategoriach polityki publicznej jest racjonalizm zawarty w kodzie genetycznym tego podejścia. Chociaż całą historię nauk o politykach publicznych od lat 60. XX w. można czytać jako walkę z pierwotnym założeniem racjonalnego decydenta, to nadal racjonalność instrumentalna jest podstawowym punktem odniesienia w nauczaniu polityk publicznych, ale i w popularnym dyskursie na ich temat.
Słowniki społeczne. Polityki publiczne włącza się w dyskurs o polityce publicznej w momencie, kiedy istnieje już spora grupa polskich badaczy posługujących się tym podejściem, ale wciąż nie ma zgody, czy można mówić o naukach o polityce publicznej jako o dyscyplinie. Mimo biurokratycznego uznania ich za dyscyplinę wciąż wielu badaczy wskazuje na brak własnej specyficznej metodologii, ograniczony zasób paradygmatycznych stwierdzeń, słowem na brak cech charakteryzujących zasiedziałe dyscypliny. W takim ujęciu badanie polityk publicznych jest po prostu specyficznym interdyscyplinarnym podejściem do polityki.
Słownik stara się nie wchodzić w ten spór, nie jest więc podsumowaniem stanu badań polityki publicznej, ale zaproszeniem do dyskusji o tym, jak te badania wyglądają na polskim gruncie. Rysuje mapę najważniejszych pojęć i problemów w politykach publicznych, ale nie rości sobie pretensji do przedstawienia korpusu wiedzy w tej dyscyplinie.
Stąd też konstrukcja Słownika: najpierw hasła wprowadzające do kluczowych dylematów polityk publicznych i ich analizy, potem wyrywkowo potraktowany proces tworzenia polityk (podejmowanie decyzji, wdrażanie polityki, ewaluacja), przegląd polityk szczegółowych: tych badanych od wielu lat (polityka społeczna, polityka edukacyjna), i relatywnie nowych, rzadziej pojawiających się w podręcznikach polityk publicznych (polityka wsparcia innowacyjności gospodarki, polityka rodzinna). Wreszcie zamykają Słownik hasła poświęcone problemom, które pojawiły się jako ważne tematy dyskusji w ramach dyscypliny w ostatnich dekadach (globalizacja i europeizacja polityk publicznych, naśladowanie i kopiowanie w politykach publicznych, lokalne polityki publiczne). Każde z haseł stara się łączyć prezentację stanu badań z polską perspektywą. Wydaje się bowiem, że narzędzia wypracowane przede wszystkim na gruncie nauki anglosaskiej domagają się weryfikacji w radykalnie odmiennym kontekście społecznym krajów takich jak Polska.
Redaktor i autorzy Słownika liczą, że przyczyni się on do popularyzacji spojrzenia na życie polityczne z perspektywy polityki publicznej. Liczymy, że wszystkim zainteresowanym: badaczom, doktorantom, studentom, da użyteczne narzędzie do rozwijania nauki o politykach publicznych, ale przede wszystkim do lepszego zrozumienia rzeczywistości społecznej.
Tom słownika w wersji polskiej do pobrania [PDF]