Teorie klasycznej geopolityki
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Artykuł opisuje uznawane za klasyczne pierwsze teorie geopolityczne, które stworzyły klasyczny schemat myślenia geopolitycznego. Należy jednak odróżnić teorie klasyczne geopolityki od tzw. geopolityki krytycznej analizującej przestrzenne uwarunkowania procesów politycznych z jednoczesnym zanegowaniem politycznego wymiaru opracowywanych tez.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: W tekście przedstawiono trzy kluczowe teorie: H.J. Mackindera, K. Haushofera i A.T. Mahana jako dojrzałe koncepcje geopolityczne, stanowiące kanon dorobku tej dziedziny do momentu wybuchu II wojny światowej. Powyższe opisy uzupełniono o przedstawienie założeń R. Kjelléna i F. Ratzela, jako wyjaśnienie genezy geopolityki i jej pewnych komponentów. Omówiono także teorie N. Spykmana, A. de Severskiego, G. Rennera i S. Cohena, ukazujące zakorzenione w doktrynach geopolitycznych teorii o charakterze geostrategicznym.
PROBLEMOWE UJĘCIE POJĘCIA: Prezentacja poszczególnych klasycznych teorii geopolitycznych, a w szczególności ich ewolucja, została przeprowadzona w kontekście uwarunkowań politycznych i historycznych. Dzięki temu ukazano najważniejszy element czyniący z teorii klasycznej geopolityki przedmiot kontrowersji, tj. związki teorii z celami politycznymi państw, zmierzającymi często ku uzasadnieniu ekspansji.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Ukazane napięcia wewnętrznie teorii geopolitycznych umożliwia ich skonfrontowane z ujęciami tzw. krytycznej geopolityki i obserwację momentów różnicujących, jak i kontynuacji.