Przemoc – perspektywa podmiotowa i instytucjonalna
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Adekwatne zdefiniowanie pojęcia „przemocy” jest problematyczne z uwagi na złożony charakter odczytywania intencji sprawcy przemocy. Odmienne sposoby podejścia do przemocy są zależne od metodologicznego i przedmiotowego nastawienia badacza.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Historyczny kontekst problematyki przemocy został przedstawiony na podstawie koncepcji sofistów oraz nowożytnej filozofii polityki, której podwaliny stworzyli Thomas Hobbes i Jean-Jacques Rousseau. Obie koncepcje różnią się od siebie, jednak w odniesieniu do zagadnienia przemocy instytucjonalnej są zgodne w tym, że przemoc stosowana przez suwerena stanowi ważny aspekt wymuszania obowiązku przestrzegania porządku prawnego w państwie.
PROBLEMOWE UJĘCIE POJĘCIA: Przemoc nie jest typowym zagadnieniem etycznym. W kontekście problemowym zanalizowano wypowiedzi dotyczące przyczyn przemocy oraz omówiono charakterystykę zjawiska przemocy dokonaną przez psychologów, socjologów, przedstawicieli nauk kognitywnych. Kwestia działania przemocowego została przedstawiona jako coś, co wynika z dysfunkcji podmiotowych i społeczno-instytucjonalnych. W analizie korzystano z teorii aksjologicznych (Max Scheler), filozofii polityki (Hannah Arendt), teorii opartych na badaniach kognitywnych przyczyn złego postępowania (Simon Baron-Cohen) oraz wypowiedzi psychologów społecznych i socjologów zajmujących się problematyką przemocy (Irena Pospiszyl, Agnieszka Widera-Wysoczyńska, Jacek Pyżalski).
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Filozoficzne nastawienie do problemu polega na pytaniu o istotę badanego zagadnienia. W analizowanym kontekście przemoc jest rozumiana jako jeden z kluczowych aspektów zła moralnego. W życiu społecznym często spotykamy się z różnymi postaciami agresji i przemocy (fizycznej i psychicznej). Ostatnio obserwujemy nasilenie zjawisk opartych na przemocy słownej i obrazowej w przestrzeni medialnej. W końcowej części opracowania wskazano publikacje poszerzające zakres omawianej problematyki (poza pozycjami umieszczonymi w bibliografii).