Władza w ujęciach socjologicznym i psychologicznym

Opublikowano
stycznia 6, 2025

Streszczenie

DEFINICJA POJĘCIA: Władzą jest ktoś lub coś. Może to być środek do osiągania celów lub sam cel czyichś działań. Władza to zdolność czynienia czegokolwiek, dowolna możliwość wykonywania własnej woli, wytwarzanie zamierzonych rezultatów, czyjaś zdolność do wpływania na zachowania innych.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Władza w najszerszej interpretacji to wszelka zdolność do modyfikacji danego stanu rzeczywistości w świecie materii nieożywionej i ożywionej. W szerokiej – to zdolność do modyfikacji zachowania człowieka przez człowieka wpływem, kontrolą, autorytetem, perswazją, manipulacją, groźbą przymusu, przemocą. W wąskiej – to zdolność do modyfikacji czyjegoś zachowania groźbą zastosowania przymusu. Nie jest władzą modyfikacja czyjegoś zachowania przemocą.

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Władza jest zarówno relacją społeczną między stroną uprzywilejowaną i podporządkowaną, jak i cechą podmiotów władczych oraz podmiotów podległych. Odpowiednio zjawisko władzy rozważa się w ujęciu socjologicznym i psychologicznym. W ujęciu socjologicznym ważną jest kwestia stopnia asymetrii władzy oraz jej specyfiki w sytuacjach konfliktowych i bezkonfliktowych. W ujęciu psychologicznym zwraca się uwagę na predyspozycje osób do sprawowania władzy i cechy posłuszeństwa osób podległych, na sposoby podejmowania ról władczych, na zmiany osobowości ludzi w relacjach dominacji i podporządkowania.

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Mimo wieloznaczności i złożoności władzy ludzie nie mają trudności z rozpoznaniem, czy w danej sytuacji są jej stronami. Niemożliwe jest badanie władzy jako zjawiska uniwersalnego. Badaniu podlegają jej rodzaje, np. władza państwowa, rodzicielska. Całkowicie inne zagadnienia należy brać pod uwagę, badając władzę w ujęciu socjologicznym i psychologicznym.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Czajowski, A. (1999). Władza polityczna. Analiza pojęcia. W: A. Jabłoński, & L. Sobkowiak (Red.), Studia z teorii polityki. T. 1 (s. 31–52). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Jabłoński, A. (1984). Nauka o polityce w Wielkiej Brytanii – tendencje rozwoju i stosunek do zagadnienia władzy. Nauki Polityczne. T. XXI. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kowalski, J., Lamentowicz, W., & Winczorek, P. (1986). Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN.

Leszczyński, D., & Rasiński, L. (1999). Nowy Lewiatan. W: B. Hindess, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta (s. 7–22). Warszawa–Wrocław: PWN.

Łustacz, L. (1984). O definiowaniu władzy. Państwo i Prawo, 3.

Pałecki, K. (1988). Prawo, polityka, władza. Warszawa: COMSPN.

Pałecki, K. (2021). Teoria władzy. Kraków: PAU.

Pasternak, I. (2012). Władza nad sobą w koncepcji Michela Foucaulta. Sofia, 12, 135–150.

Ponikowski, B. (1997). Kwestia państwa we współczesnej myśli politycznej. W: A. Jabłoński, L. Sobkowiak (Red.), Studia z teorii polityki. T. 2 (s. 53–78). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Porębski, L. (1996). Behawioralny model władzy. Kraków: Universitas.

Szczepański, J. (1965). Zagadnienia socjologii współczesnej. Warszawa: PWN.

Wiatr, J. (1977). Socjologia stosunków politycznych. Warszawa: PWN.

Wojciszke, B. (2011). Psychologia władzy. Nauka, 2, 51–69.

Znamierowki, C. (1965). Zbiorowość, naród, państwo. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 265–281.