Technologie kognitywne
Opublikowano
stycznia 3, 2025
Seria
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Technologie kognitywne to grupa technologii opartych na algorytmach sztucznej inteligencji, maszynowym i maszynowym uczeniu głębokim oraz sztucznych sieciach neuronowych. Wyposażone są w różnorodne funkcje wzorowane na ludzkich procesach myślowych, dlatego są zdolne do uczenia się i wykonywania zadań, które tradycyjnie wymagają ludzkiej inteligencji. Imitują, a czasem nawet przewyższają ludzkie zdolności percepcyjne, poznawcze i decyzyjne.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Źródeł zainteresowania i badań nad sztuczną inteligencją i technologiami kognitywnymi należy szukać w badaniach specjalistów z lat 50. i 60. XX w. Przykładowo wymienić tu można prowadzone prace nad serwomanipulatorem, językami programowania oraz programowaniem heurystycznym.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Pod nazwą „technologie kognitywne” rozumiemy interdyscyplinarne połączenie badań podejmowanych przez psychologów oraz rozwiązań technologicznych, które realnie wpływają na rozszerzenie naszych procesów poznawczych. Technologie kognitywne naśladują funkcje ludzkiego mózgu za pomocą narzędzi przetwarzania języka naturalnego, eksploracji danych i rozpoznawania wzorców. Główne problemy w badaniach nad technologiami kognitywnymi to: budowanie zautomatyzowanych i inteligentnych środowisk, implementacja technologii do ludzkiego ciała. W niniejszym opracowaniu skupimy się głównie na pierwszym kierunku.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Rozwój technologii kognitywnych obecnie ukierunkowany jest na tworzenie sztucznego umysłu robotów humanoidalnych i na tworzenie inteligentnych środowisk. Sztuczny umysł ma być imitacją ludzkiego umysłu, co wymaga implementacji procesów psychicznych związanych z myśleniem i świadomością. Jednak obydwu tym procesom powinny towarzyszyć systematyczna refleksja etyczna oraz nakreślenie granic implementacji technologii kognitywnych, abyśmy mogli żyć w lepszym, bardziej humanitarnym społeczeństwie.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Act AI (2024). Co zmieni AI Act w sprawie sztucznej inteligencji? https://odo24.pl/blog-post.co-zmieni-unijny-akt-w-sprawie-sztucznej-inteligencji (dostęp: 29.09.2024).
Bainbridge, W.S. (2006). Cognitive technologies. W: Managing Nano-Bio-Info-Cogno Innovations: Converging Technologies in Society (s. 203–226). Dordrecht: Springer.
Bremer, J. (Red.) (2016). Przewodnik po kognitywistyce. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Duch, W. (1998). Czym jest kognitywistyka, Kognitywistyka i Media w Edukacji, 1, 9–50.
Duch, W. (2009). Architektury kognitywne, czyli jak zbudować sztuczny umysł. Neurocybernetyka teoretyczna, 14, 329–361.
Elia, G., & Margherita, A. (2021). A conceptual framework for the cognitive enterprise: pillars, maturity, value drivers. Technology Analysis and Strategic Management. DOI: 10.1080/09537325.2021.1901874.
Ernst, H.A. (1962). MH-1, a computer-operated mechanical hand. AFIPS Proceedings – 1962 Spring Joint Computer Conference, AFIPS, 142886, 39–50. DOI: 10.1145/1460833.1460839.
Kuzior, A. (2017). Problem bezrobocia technologicznego w perspektywie rozwoju Przemysłu 4.0. Etyka Biznesu i Zrównoważony Rozwój, 4, 31–38.
Kuzior, A. (2021). Applied ethics. Lublin: Wydawnictwo Naukowe Tygiel.
Kuzior, A., & Kwilinski, A. (2022). Cognitive Technologies and Artificial Intelligence in Social Perception. Management Systems in Production Engineering, 2, 109–115. DOI: 10.2478/mspe-2022-0014.
Lakomy, M. (2023). Technologie kognitywne a demokracja. BELLONA QUART., 3, 31–42. DOI: 10.5604/01.3001.0054.1831.
Minsky, M. (1961). Steps Toward Artificial Intelligence. Proceedings of the IRE, 49(1). DOI: 10.1109/JRPROC.1961.287775.
Newell, A. (1963). Documentation of IPL-V. Communications of the ACM, 6(3), 86–89. DOI: 10.1145/366274.366296.
Rouse, M. (2018). Cognitive technology. https://www.techopedia.com/definition/32482/cognitive-technology (dostęp: 12.12.2023).
Shifting Horizons – Transformacyjne trendy zmieniające krajobraz szkolnictwa wyższego. (2023). https://coopernicus.pl/wp-content/uploads/2024/01/Raport-Edukacyjny-PL.pdf.
Stankevich, L.A. (2022). Cognitive Technologies and Artificial Mind for Humanoid Robots. Studies in Computational Intelligence, 1008 SCI, 3–8. DOI: 10.1007/978-3-030-91581-0_1.
Tadeusiewicz, R. (1993). Sieci neuronowe. Warszawa: Akademicka Oficyna Wydawnicza.
Woods, D.D. (1985). Cognitive Technologies: The Design of Joint Human-Machine. Cognitive Systems. AI Magazine, 6(4), 86–92. DOI: 10.1609/aimag.v6i4.511.
