DEFINICJA POJĘCIA: Produkcja międzynarodowa to taki sposób organizacji procesu produkcyjnego, w którym poszczególne etapy tworzenia wartości zlokalizowane są w różnych, często odległych, miejscach na świecie. W konsekwencji geograficznego rozproszenia podmioty odpowiedzialne za określone procesy – w kolejności: 1) badania i rozwój, 2) design, 3) logistykę zakupową, 4) wytwarzanie, które może być dalej dzielone na wytwarzanie komponentów, półproduktów, podzespołów, aż po montaż dobra finalnego, 4) logistykę wyrobów gotowych, 5) marketing, 6) usługi posprzedażne – tworzą tzw. globalny łańcuch wartości (ang. Global Value Chain, GVC). GVC opisywany jest jako cały zakres działań podejmowanych w skali globalnej przez jedno lub więcej przedsiębiorstw, począwszy od pomysłu na produkt, aż do jego końcowego zagospodarowania.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Koncepcja łańcucha wartości została zaproponowana w latach 80. XX w. Od tego czasu zarówno w ujęciu konceptualnym, jak i w praktyce GVC ewoluowały, tworząc szanse oraz wyzwania rozwojowe dla gospodarek nimi połączonych. W ostatnich latach zauważa się tendencję do skracania łańcuchów motywowaną chęcią zwiększenia kontroli nad dostawami, zmniejszenia kosztów logistyki oraz koniecznością sprostania wymogom legislacyjnym wynikającym z dążenia do zrównoważenia środowiskowego. Nie bez znaczenia jest także postępująca transformacja cyfrowa. Istotnym katalizatorem przemian w zakresie architektury światowej produkcji stały się niedawne kryzysy – zarówno ten z roku 2020, wywołany wybuchem pandemii Covid-19, jak i trwająca wojna w Ukrainie.

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Ekspansja globalnych łańcuchów wartości i sieci produkcyjnych prowadzi do powstawania wielu wyzwań, począwszy od konieczności opracowania nowych miar handlu międzynarodowego, przez refleksję nad konsekwencjami rosnącej współzależności gospodarek i petryfikacji niekorzystnego dla niektórych z nich układu przewag komparatywnych, po narastające obciążenie dla środowiska naturalnego. Trwająca transformacja cyfrowa również wymusza zmiany w zakresie globalnej konfiguracji procesów produkcyjnych.

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Świadomość występowania wielu wyzwań nie powinna stanowić argumentu przeciw umiędzynarodowieniu produkcji, a raczej dostarczać (tak decydentom, jak i całym społeczeństwom) wiedzy niezbędnej do jak najefektywniejszego wykorzystania potencjału, jaki globalne łańcuchy wartości i sieci produkcyjne ze sobą niosą, przy jednoczesnej gotowości do minimalizacji potencjalnych szkód ekonomicznych, społecznych i środowiskowych.