Etyka hermeneutyczna

Opublikowano
stycznia 4, 2025

Streszczenie

Etyka hermeneutyczna jest analizowana na podstawie myśli etycznej W. Diltheya, M. Heideggera, H.-G. Gadamera i P. Ricoeura. Wzięto także pod uwagę rozważania etyczne A. Przyłębskiego i P. Dybla. Istotną rolę w etyce hermeneutycznej odgrywają pojęcia: ethos, phronesis i „drugi” imperatyw kategoryczny Kanta.

DEFINICJA POJĘCIA: Etyka hermeneutyczna jest refleksją nad: dążeniem do dobrego, godnego życia dokonującego się we wspólnocie i związanego z wymaganiami ethosu. Refleksja dotyczy także możliwości przyswojenia phronesis i zastosowania w sytuacjach granicznych „drugiego” imperatywu kategorycznego, według którego nie można używać człowieka jako środka służącego do realizacji celu.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Zwrot w ujęciu hermeneutyki w XX wieku dokonany przez W. Diltheya, M. Heideggera, H.-G. Gadamera i P. Ricoeura spowodował powstanie etyki hermeneutycznej. W przeprowadzonych analizach myśli tych filozofów etyka hermeneutyczna jawi się jako alternatywa wobec etyk fundamentalistycznych i relatywistycznych.

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Główne zasady etyki hermeneutycznej, przedstawione w niniejszym tekście, bazują na dwóch zarysach etyk hermeneutycznych: P. Dybla i A. Przyłębskiego. Pierwszy filozof zwrócił uwagę na różnicę między hermeneutycznym a egzystencjalno-etycznym wymiarem etyki hermeneutycznej oraz na potrzebę wystąpienia w niej zasady wzajemności, drugi natomiast przedstawił jej podstawowe aspekty.

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Etyka hermeneutyczna jest skierowana do tych osób, które odrzucają religijne ugruntowanie etyki, ale nie zgadzają się z nihilizmem etycznym. Wskazano, że etykę hermeneutyczną cechuje charakter niewykluczający. W swojej refleksji odnosi się ona do ethosu danej wspólnoty, bez pretensji do jego uniwersalnego charakteru. Pojawiło się pytanie o kryterium oceny ethosów o charakterze wykluczającym, obecnych w systemach totalitarnych, skrajnie nacjonalistycznych, komunistycznych, czy też skrajnie fundamentalistycznie religijnych.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Dilthey, W. (1978a). Gesammelte Schriften. G. Misch (Red.). T. V. Stuttgard-Göttingen.

Dilthey, W. (1978b). Gesammelte Schriften. G. Misch (Red.). T. X. Stuttgard-Göttingen.

Dilthey, W. (1993). Rozumienie i życie. Przeł. G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.

Dybel, P. (2012). Oblicza hermeneutyki. Kraków: Universitas.

Gadamer, H.-G. (2004). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Przeł. B. Baran. Warszawa: PWN.

Gadamer, H.-G. (2008). O możliwości etyki filozoficznej. Przeł. A. Mergler. W: H.-G. Gadamer, Teoria, etyka, edukacja. Eseje wybrane (s. 125-142). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Gadamer, H.-G. (2009). Wiek filozofii. Rozmowy z Riccardem Dottorim. Przeł. J. Wilk. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.

Heidegger, M. (1977). List o humanizmie. Przeł. J. Tischner. W: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane. K. Michalski (Red.). Warszawa: Czytelnik.

Dutt, C. (Red.) (1993). Hans-Georg Gadamer im Gespräch. Heidelberg: Universitätsverlag.

Heidegger, M. (1994). Bycie i czas. Przeł. B. Baran. Warszawa: PWN.

Przyłębski, A. (2010). Etyka w świetle hermeneutyki. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Przyłębski, A. (2015). Etyka Kanta w świetle hermeneutycznej refleksji etycznej. Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein – Fenomen Dobra, 13/14, 143–156.

Ricoeur, P. (1991). Osoba: struktura etyczna i moralna. Przeł. J. Fenrychowa. W: Zawierzyć człowiekowi. Księdzu Józefowi Tischnerowi na sześćdziesiąte urodziny (s. 36–53). Kraków: Znak.

Ricoeur, P. (2003). O sobie samym jako innym. Przeł. B. Chełstowski. Warszawa: PWN.

Ricoeur, P. (2005). Refleksja dokonana. Autobiografia intelektualna. Przeł. P. Bobrowska-Nastarzewska. Kęty: Antyk.