Patologie świadomości politycznej
Opublikowano
stycznia 6, 2025
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Świadomość polityczna to całokształt poglądów, wiedzy, ocen i wartości oraz wzorów zachowań i postaw danego społeczeństwa odnoszących się do faktów, zjawisk i procesów życia politycznego, pozwalający poszczególnym podmiotom na orientację w rzeczywistości politycznej (funkcja poznawcza) oraz na regulację stosunków z otoczeniem (funkcja praktyczna). Przejawami patologii świadomości politycznej (czyli zakłóceń w sposobie postrzegania i interpretowania rzeczywistości) są m.in. stereotypy, uprzedzenia, nietolerancja, wieloznaczności, poznawcze domknięcie, narcyzm grupowy, syndrom myślenia grupowego, anomia.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Zdefiniowaniem obszarów patologii świadomości społecznej, w tym politycznej, zajmują się psychologowie i socjologowie od wielu lat, zarówno w kontekście teoretycznym, jak i empirycznym. Ze względu na wielość omawianych jej przejawów w tej części opracowania podano przede wszystkim przykłady definicji.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: W tekście skoncentrowano się na rodzajach stereotypów i uprzedzeń. Opisano koncepcję nietolerancji wieloznaczności i teorię poznawczego domknięcia, narcyzm grupowy i syndrom grupowego myślenia. Poddano również analizie teorię anomii w ujęciu É. Durkheima, R.K. Mertona oraz S. Messnera i R. Rosenfelda.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Ukazane zjawiska i problemy pozwalają na przyjęcie środków zaradczych w zakresie profilaktyki, edukacji, a w konsekwencji ich minimalizacji.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Aronson, E. (1995). Człowiek – istota społeczna. Przeł. J. Radzicki. Warszawa: PWN.
Aronson, E., Wilson, T., & Akert, R. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Przeł. A. Bezwińska et al. Poznań: Zysk i S-ka.
Bieliński, J. (2013). Między anomią a fatalizmem. Regulacja społeczna w Polsce w okresie zmiany systemowej. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
Cichocka, A., Marchlewska, M., & Golec de Zavala, A. (2015). Does self-love or self-hate predict conspiracy beliefs? Narcissism, self‑esteem and the endorsement of conspiracy theories. Social Psychological and Personality Science, 7(2), 157–166. DOI: 10.1177/1948550615616170.
Durkheim, É. (1968). Zasady metody socjologicznej. Warszawa: PWN.
Jakubowska, U. (2005). Ekstremizm polityczny. Studium psychologiczne. Gdańsk: GWP.
Janis, I. (1982). Groupthink: Psychological Studies of Policy Decisions and Fiascoes. Boston: Houghton Mifflin.
Kossowska, A. (1992). Funkcjonowanie kontroli społecznej. Analiza kryminologiczna. Warszawa: Agencja Scholar.
Kossowska, M. (2005). Poznawcze źródła przekonań politycznych. W: M. Kossowska, M. Śmieja, & S. Śpiewak (Red.), Społeczne ścieżki poznania. Gdańsk: GWP.
Kurcz, I. (1995). Zmienność i nieuchronność stereotypów. Warszawa: Wydawnictwo IP PAN.
Merton, R. (1982, 2002). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PAN.
Messner, S., & Rosenfeld, R. (1997). Crime and American Dream. Belmont: Wadsworth.
Myers, D.G. (2003). Psychologia społeczna. Przeł. A. Bezwińska-Walerjan. Poznań: Zysk i S-ka.
Siemaszko, A. (1993). Granice tolerancji o teoriach zachowań dewiacyjnych. Warszawa: PWN.
Sobkowiak, L. (1989). Instytucje władzy politycznej w świadomości społecznej: badania 1980-81. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Sztompka, P. (2003). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Sztompka, P. (2020). Słownik socjologiczny. 1000 pojęć. Kraków: Znak Horyzont.
Weigl, B. (2007). Stereotypy i uprzedzenia. W: J. Strelau (Red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3. Gdańsk: GWP.
Wojciszke, B. (2014). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo SCHOLAR.
