Intencjonalność
Opublikowano
grudnia 31, 2024
Seria
Copyright (c) 2024 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Intencjonalność to ukierunkowanie na coś. Jest to cecha naszych aktów mentalnych, świadomości i umysłów w ogóle, która polega na ukierunkowaniu ich na pewien obiekt: myślenie jest myśleniem o czymś, świadomość – świadomością czegoś. Od tak rozumianej intencjonalności należy odróżnić intencjonalność kolektywną (we-intentionality), która odpowiada za działanie grupy jako pewnej całości wedle wspólnych intencji.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Problematyka intencjonalności była już obecna w filozofii starożytnej, m.in. w myśli Parmenidesa, Platona czy Arystotelesa, filozofii scholastycznej i nowożytnej. Do filozofii współczesnej intencjonalność jako cechę odróżniającą zjawiska psychiczne od fizycznych wprowadził Franz Brentano. Późniejsze badania nad tą kategorią, podjęte przez przedstawicieli różnych szkół i nurtów, doprowadziły do różnych interpretacji i ścieżek myślenia.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Temat intencjonalności generuje pięć fundamentalnych pytań: 1) Czym jest relacja intencjonalna? 2) Czym są treści mentalne? 3) Czym są lub mogą być przedmioty intencjonalnego odniesienia aktów? 4) Intencjonalność w naukach społecznych: intencjonalność kolektywna. 5) Intencjonalność a cognitive science.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Do systematycznego badania intencjonalności w różnych obszarach przyczyniają się programy badawcze. W sekcji tej omówiono: 1) program intencjonalności fenomenalnej, który dąży do głębszego zrozumienia intencjonalności w doświadczeniach sensorycznych, 2) program semantykalizmu, który podkreśla silny związek języka i semantyki w kształtowaniu się myślenia i poznawania. Zaprezentowano również pojęcie intencjonalności kolektywnej, która przychodzi nam z pomocą w wyjaśnieniu natury ludzkiego życia społecznego. Ponadto pokazano, jak pojęcie intencjonalności może być intelektualnie i badawczo inspirujące dla badaczy z obszaru cognitive science.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Brentano, F. (1999). Psychologia z empirycznego punktu widzenia. Przeł. W. Galewicz. Warszawa: PWN.
Davidson, D. (1982). Rational Animals. Dialectica, 36(4), 318–327.
Harman, G. (1999). Intentionality. W: W. Bechtel, & G. Graham (Red.), A Companion to Cognitive Science (s. 602–610). Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
Husserl, E. (1901). Logische Untersuchungen. Zweiter Teil: Untersuchungen zur Phänomenologie und Theorie der Erkenntnis. Logical Investigations, Vol. 2. Halle: Max Niemeyer Verlag.
Husserl, E. (1975). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga I. Przeł. D. Gierulanka. Warszawa: PWN.
Meinong, A. (1904). Über Gegenstandstheorie. W: A. Meinong (Red.), Untersuchungen zur Gegenstandstheorie und Psychologie (s. 1–51). Leipzig.
Ingarden, R. (1931). Das literarische Kunstwerk. Bine Untersuchung aus dem Gremgebiet der Ontologie. Logik und Literaturwissenschaft. Halle: Niemeyer.
Ingarden, R. (1987). Spór o istnienie świata. T. I–III, wyd. 3. Warszawa: PWN.
Kriegel, U. (Red.). (2013). Phenomenal Intentionality. Oxford: Oxford University Press.
Kripke, S. (1988). Nazywanie a konieczność. Warszawa: Wydawnictwo PAX.
Pautz, A. (2013). Does Phenomenology Ground Mental Content? W: U. Kriegel (Red.), Phenomenal Intentionality (s. 194–234). Oxford: Oxford University Press.
Perler, D. (Red). (2001). Ancient and Medieval Theories of Intentionality. Leiden: Brill.
Perler, D. (2002). Theorien der Intentionalität im Mittelalter. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
Searle, J. (1983). Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind. Cambridge: Cambridge University Press.
Searle, J. (1990). Collective Intentions and Actions. W: P. Cohen, J. Morgan, & M.E. Pollack (Red.), Intentions in Communication. Cambridge, Mass.: Bradford Books, MIT Press.
Sellars, W. (1956). Empiricism and the Philosophy of Mind. W: H. Feigl, & M. Scriven (Red.), Minnesota Studies in the Philosophy of Science. Vol. I (s. 253–329). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
Tomasello, M. (2014). Natural History of Human Thinking. Cambridge – Massachusetts – London: Harvard University Press.
Tuomela, R. (2007). The Philosophy of Sociality: The Shared Point of View. Oxford: Oxford University Press.
Tuomela, R., & Miller, K. (1988). We-Intentions. Philosophical Studies, 53, 367–389.
Twardowski, K. (1965). O treści i przedmiocie przedstawień. W: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne. Przeł. I. Dąmbska (s. 3–91). Warszawa: PWN.
