DEFINICJA POJĘCIA: Określenie „socjologia narodu” traktujemy tu jako pewien skrót myślowy, odnoszący się do szerokiego i interdyscyplinarnego pola refleksji i badań, których przedmiotem są takie zjawiska jak naród, nacjonalizm i etniczność, a także szereg zjawisk i pojęć pokrewnych w rodzaju tożsamości narodowej, świadomości narodowej, obywatelstwa itp. Na tym polu badań obok socjologii pracują takie dyscypliny, jak antropologia, historia społeczna etnografia i etnologia, nauki polityczne czy psychologia społeczna.

ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Systematyczna refleksja nad narodem rozwija się – najpierw w historiografii, a później w naukach społecznych – od połowy XIX wieku, a rozpędu nabiera, z jednej strony, wraz z dynamicznym rozwojem nowych koncepcji i narzędzi badawczych w naukach społecznych, a z drugiej pod wpływem takich dwudziestowiecznych zjawisk jak dekolonizacja czy globalizacja.

UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: W tej refleksji podstawową rolę odgrywa namysł nad czterema pojęciami podstawowymi: narodem, nacjonalizmem, etnicznością (rozumianą dziś przede wszystkim jako zbiór kategorii kulturowych) i państwem oraz ich wzajemnymi relacjami. Czym są naród i nacjonalizm? Czy fundamentem narodu jest etniczność/kultura, czy też struktura polityczna? Kiedy kształtują się narody? Czy naród jest czymś tworzącym się niejako spontanicznie, czy też jest konstruowany?

REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Ta ostatnia kwestia otwiera perspektywę badawczą użyteczną w czasach płynnych i stale rekonstruowanych tożsamości, w warunkach „społeczeństwa sieciowego”, gdzie tożsamościowe dyskursy – także te wykorzystujące kategorie narodowości czy etniczności – zarówno wykorzystują procesy globalizacji i związany z nimi rozwój teleinformatycznych technologii, jak i usiłują działać w świadomej kontrze wobec nich.