Etyka postmodernistyczna
Opublikowano
stycznia 4, 2025
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Pojęcie „etyki postmodernistycznej” jest bardzo wieloznaczne i nieostre. Można przez nie rozumieć pełne paradoksów podejście nieufności do etyki kodeksowej, podkreślające kluczową rolę jednostkowej moralności, przedspołecznych odruchów indywidualnych, ceniące nade wszystko wolność konkretnego człowieka. Etyka postmodernistyczna celebruje polifonię głosów w sferze etyki, mnogość wzajemnie sprzecznych imperatywów moralnych, kwestionując roszczenie jakiegokolwiek z kodeksów moralnych do prawdziwości i uniwersalności.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Ujawnia rozmaitość interpretacji ogniskujących się wokół kwestii indywidualnej wolności ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń płynących ze strony tradycyjnych ideologii, które obarcza się odpowiedzialnością za dwudziestowieczne zbrodnie, zwłaszcza zaś zagładę Żydów i stalinizm. Podkreśla postrzeganie wielkich systemów etycznych, mających roszczenia do uniwersalności, jako stanowiących w ostatniej instancji źródło systemowego okrucieństwa.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Odsłania różnorodność sfery etyki postmodernistycznej, skupiającej się na człowieku i jego moralnych powinnościach, niezależnych od takich przygodnych cech jak narodowość czy wyznanie. Zwraca uwagę na intymną relację z Innym, za dobro którego jesteśmy odpowiedzialni w sposób wręcz niezmierzony, nie mogąc jednocześnie wymagać wzajemności. Podkreśla radykalizm w nader krytycznym postrzeganiu ontologii jako źródła filozoficznego podporządkowania człowieka wobec człowieka.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Skłania do pogłębionego namysłu nad naturą moralności i problematycznością odgórnych regulacji etycznych, zagadnieniami osobistej odpowiedzialności. Unaocznia ambiwalencję w postrzeganiu roli wspólnotowych wymiarów moralności, często uznawanych za przejaw prawodawczego uroszczenia, niszczącego indywidualne impulsy moralne.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Banasiak, B. (1992). Na tropach dekonstrukcji. W: J. Derrida. Pismo filozofii (s. 9–42). Przeł. B. Banasiak. Kraków: Inter Esse.
Bauman, Z. (1994). Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. Warszawa: Instytut Kultury.
Bauman, Z. (1996). Etyka ponowoczesna. Przeł. J. Bauman, & J. Tokirska-Bakir. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński, D. (2008). Dwie dekady etyki ponowoczesnej. Analiza krytyki i ewolucji refleksji etycznej Zygmunta Baumana. Studia Socjologiczne, 3, 7–41.
Chmielewski, A. (2009). Polityka i etyka Alasdaira MacIntyre’a. W: A. MacIntyre, Etyka i polityka (s. 7–40). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czekalski, R. (2014). Czy możliwe jest zbudowanie etyki społecznej na podstawie koncepcji etycznych Emmanuela Lévinasa i Karola Wojtyły? Dyskusja na temat współczesnej etyki społecznej. Studia Philosophiae Christanae, 50(4), 5–30.
Elliott, A. (2000). The Ethical Antinomies of Postmodernity. Sociology, 34(2), 335–340.
Jameson, F. (2011). Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Przeł. M. Płaza. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lash, S. (1996). Postmodern Ethics: The Missing Ground. Theory, Culture & Society, 13(2), 91–104.
Lyotard, J.-F. (1997). Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Przeł. M. Kowalska, & J. Migasiński. Warszawa: Fundacja „Aletheia”.
Lévinas, E. (2006). Istniejący i istnienie. Przeł. J. Margański. Kraków: Wyd. Homini.
MacIntyre, A. (2016). Ethics in the Conflicts of Modernity: An Essay on Desire, Practical Reasoning, and Narrative. Cambridge: Cambridge University Press,
McCance, D. (1987). Ethics in Postmodern Perspective. Studies in Religion / Sciences Religieuses, 16(4), 421–430.
Migasiński, J. (2017). Levinas: filozofia opętania? Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 26(2), 175–193.
Rothfork, J. (1995). Postmodern Ethics: Richard Rorty & Michael Polanyi. Southern Humanities Review, 29(1), 15–48. Za: https://jan.ucc.nau.edu/~jgr6/rorty.html (dostęp: 10.02.2024).
