Poznanie matematyczne
Opublikowano
stycznia 3, 2025
Seria
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Poznanie matematyczne to obszar nauki zajmującej się aktywnością umysłu związaną z matematyką, np. przetwarzaniem liczb i geometrii oraz biologicznymi podstawami kompetencji matematycznych człowieka. Poznanie matematyczne stanowi obszar badań interdyscyplinarnych, u których podstawy leżą psychologia i neuronauka.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Badania nad poznaniem matematycznym poprzedza tradycja dociekań filozoficznych, dotyczących intuicji matematycznej. O ile według Platona, Kartezjusza, Kanta czy Poincarégo intuicja ta ma charakter wrodzony, o tyle według Helmholtza kształtowana jest ona na drodze doświadczenia. W prekursorskich badaniach nad rozwojem poznania matematycznego u dzieci Piaget wykorzystywał wciąż kategorię intuicji, przy czym wskazywał on, że wiedza o liczbach i przestrzeni budowana jest nie na drodze oglądu, lecz na podstawie aktywnego działania.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Poznanie matematyczne opiera się na systemach wiedzy rdzennej, które są stare ewolucyjnie, wykształcają się wcześnie w toku rozwoju osobniczego i są uniwersalne kulturowo. Umożliwiają one już we wczesnym wieku precyzyjną ocenę liczebności niewielkich zbiorów, szacowanie liczebności większych zbiorów, przetwarzanie kształtów oraz nawigację przestrzenną. Systemy te charakteryzują jednak ograniczenia, które przezwyciężane są przy wsparciu języka w toku uczenia się liczebników oraz słownictwa przestrzennego. Badania wskazują ponadto, że w przejściu pomiędzy wiedzą zawartą w systemach rdzennych a symboliczną matematyką istotną rolę odgrywają nawyki liczenia na palcach.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Badania nad poznaniem matematycznym dostarczają wiedzy o interakcjach natury i kultury, stanowiących jeden z podstawowych tematów nauk społecznych. Mają one również implikacje w obszarze edukacji, pomagając tworzyć wytyczne w zakresie wspierania osób z trudnościami szkolnymi.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Brożek, B., & Hohol, M. (2017). Umysł matematyczny. Kraków: Copernicus Center Press.
Butterworth, B. (2022). Can fish count? What animals reveal about our uniquely mathematical mind. London: Quercus.
Cipora, K., Hohol, M., Nuerk, H.-C., Willmes, K., Brożek, B., Kucharzyk, B., & Nęcka, E. (2016). Professional mathematicians differ from controls in their spatial-numerical associations. Psychological Research, 80(4), 710–726. DOI: 10.1007/s00426-015-0677-6.
Cipora, K., & Nęcka, E. (2012). Kontinua a przestrzeń – przegląd badań nad przestrzennym komponentem poznawczej reprezentacji wielkości i nasilenia. Psychologia – Etologia – Genetyka, 26, 7–21.
Dehaene, S. (2011). The number sense. New York: Oxford University Press.
Dehaene, S., & Brannon, E.M. (2010). Space, time, and number: A Kantian research program. Trends in Cognitive Sciences, 14(12), 517–519. DOI: 10.1016/j.tics.2010.09.009.
Haman, M., & Gut, A. (2016). Wiedza wrodzona. W: J. Bremer (Red.), Przewodnik po kognitywistyce (s. 681–712). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Hohol, M. (2020). Foundations of geometric cognition. London: Routledge.
Murawski, R. (2013). Filozofia matematyki: Zarys dziejów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Nieder, A. (2019). A brain for numbers: The biology of the number instinct. Cambridge, MA: The MIT Press.
Núñez, R., & Lakoff, G. (2005). The Cognitive Foundations of Mathematics: The Role of Conceptual Metaphor. W: J.I.D. Campbell (Red.), Handbook of Mathematical Cognition (s. 109–124). Psychology Press. DOI: 10.4324/9780203998045.109.
Piaget, J., & Inhelder, B. (1967). The child’s conception of space. New York: W.W. Norton & Company.
Semadeni, Z. (2023). Różne oblicza matematyki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Spelke, E.S. (2022). What babies know: Core knowledge and composition. Volume 1. Oxford University Press. DOI: 10.1093/oso/9780190618247.001.0001.
Szczygieł, M. (2017). Konstruktywizm Jeana Piageta i koncepcja zmysłu liczby a edukacja matematyczna. Edukacja, 140(1), 7–26. DOI: 10.24131/3724.170101.
Szczygieł, M., Cipora, K., & Hohol, M. (2015). Liczenie na palcach w ontogenezie i jego znaczenie dla rozwoju kompetencji matematycznych. Psychologia rozwojowa, 20(2), 23–33. DOI: 10.4467/20843879PR.15.014.3803.
