Etyka neopragmatyczna
Opublikowano
stycznia 4, 2025
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Etyka neopragmatyczna to obszar refleksji powstałej w obrębie nurtu filozoficznego określanego jako neopragmatyzm, a dotyczącej zagadnień związanych głównie z uzasadnieniem moralnego działania. Etyka ta wysuwa na plan pierwszy społeczny wymiar moralności, kładąc nacisk na pojęcie odpowiedzialności. Najpełniejszym jej przykładem jest „anty-antyetnocentryzm” Rorty’ego, postulujący solidarność wobec innych, zwłaszcza w obliczu ich cierpienia, ironiczny dystans wobec własnego, przygodnego opisu świata oraz liberalizm pielęgnujący różnorodność poglądów.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Etyka neopragmatyczna, podobnie jak sam neopragmatyzm, jest nurtem powstałym i rozwijanym w drugiej połowie XX wieku. Najpełniejszą formę etyka ta uzyskała w książce Rorty’ego Przygodność, ironia i solidarność (1989), gdzie przedstawiono koncepcję ironizmu, solidarności oraz figurę liberalnej ironistki.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Etyka neopragmatyczna wpisana jest w kontekst liberalnej demokracji, ceniącej tolerancję, solidarność i ironię. Liberalna ironistka – osobowy wzór tej etyki – dąży do poszerzenia liberalnej wspólnoty i minimalizowania okrucieństwa w świecie, a swą wrażliwość etyczną i wyobraźnię kształtuje przez literaturę ukazującą konkretne ludzkie losy, a nie abstrakcyjne idee.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Etykę neopragmatyczną można opisać jako etykę cnót, w której na pierwszy plan wysuwają się cnoty odpowiedzialności, wrażliwości na cierpienie, solidarności i ironii. Można wskazać powiązania tej etyki z działaniami non-violence oraz feministyczną etyką troski.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Clough, S. (2022). Rorty as Liberal Ironist Pease Warrior. W: G. Marchetti (Red.), The Ethics, Epistemology, and Politics of Richard Rorty (s. 29–49). London: Routledge. DOI: 10.4324/9780429324734-3
Curtis, W.M. (2015). Defending Rorty: Pragmatism and Liberal Virtue. New York: Cambridge University Press.
Putnam, H. (2004). Ethics without Ontology. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Ramberg, B.T. (2013). For the Sake of His Own Generation: Rorty on Destruction and Edification. W: A. Gröschner, C. Koopman, & M. Sandbothe (Red.), Richard Rorty: From Pragmatist Philosophy to Cultural Politics (s. 49–72). New York: Bloomsbury.
Rorty, R. (1961a). Recent Metaphilosophy. Review of Metaphysics, 15(2), 299–318.
Rorty, R. (1961b). The Limits of Reductionism. W: L.C. Lieb (Red.), Experience, Existence, and the Good (s. 100–116). Carbondale: Southern Illinois University Press.
Rorty, R. (1998b). Konsekwencje pragmatyzmu. Warszawa: Wydawnictwa IFiS PAN.
Rorty, R. (1999). Obiektywność, relatywizm i prawda. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Rorty, R. (2009a). Filozofia jako polityka kulturalna. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
Rorty, R. (2009b). Przygodność, ironia i solidarność. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
Rorty, R. (2013a). Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Rorty, R. (2013b). Filozofia a zwierciadło natury. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Szahaj, A. (1996). Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm. Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego.
Szubka, T. (2012). Neopragmatyzm. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Voparil, Ch. (2020). Rorty’s Ethics of Responsibility. W: A. Malachowski (Red.), A Companion to Richard Rorty (Blackwell Companions to Philosophy) (s. 490–504). Oxford: Wiley-Blackwell.
