Cybernetyka


This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Cybernetyka jest nauką interdyscyplinarną o sterowaniu w systemach, które działają w pewnym środowisku. System poprzez swoje moduły wejściowe odbiera ze środowiska sygnały oraz – w przypadku niektórych typów systemów – pobiera energię i materię, a także oddziałuje na środowisko przy pomocy swoich modułów wyjścia. U podstaw cybernetyki leży założenie, że niezależnie od tego, czy system jest maszyną, organizmem żywym czy strukturą społeczną, procesy związane ze sterowaniem i, co za tym idzie, przesyłaniem i przetwarzaniem w systemie sygnałów, informacji i energii w kontekście sterowania, mają wspólne cechy. Szczególną uwagę poświęca się w cybernetyce systemom autonomicznym, czyli takim, które same wyznaczają sobie cele, opracowują algorytmy ich realizacji oraz zapewniają sobie stabilność funkcjonalną.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Rozwój cybernetyki jest ściśle związany z rozwojem matematyki, informatyki, robotyki i biologii, gdyż cybernetyka posiada ze wszystkimi tymi naukami wspólne i niezwykle ważne obszary badawcze. Począwszy od lat 30. XX wieku powstały teoretyczne podstawy cybernetyki stworzone przez matematyków (koncepcja maszyny Turinga) i lekarzy (pojęcie homeostazy). Istotny wpływ na cybernetykę miał rozwój techniki obliczeniowej – wprowadzenie komputerów i ich systematyczne ulepszanie. Współcześnie główne nurty badań cybernetycznych związane są ze sztuczną inteligencją, robotyką i cybernetyką układów biologicznych.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Ze względu na uniwersalność narzędzi badawczych, m.in. uniwersalność koncepcji systemu cybernetycznego, cybernetyka jest obecnie stosowana w różnych dziedzinach. Posługując się metodami cybernetycznymi, analizuje się systemy ekonomiczne, społeczne, techniczne, biologiczne, polityczne, a nawet kulturowe. Cybernetyka dostarcza metod do analizy struktury i dynamiki systemu niezależnie od jego nośnika, stąd możliwości zastosowań w tak różnorodnych obszarach.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Cybernetyka wnosi istotny wkład do modelowania i analizy złożonych zjawisk. Zarówno w aspekcie historycznym, jak i współcześnie polscy naukowcy istotnie wpływają na rozwój cybernetyki.
Downloads
Bibliografia
Arbib, M.A. (1966) Mózg, maszyna, matematyka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ashby, W.R. (1963). Wstęp do cybernetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bielecki, A., & Schmittel, M. (2022). The information encoded in structures: Theory and applications to molecular cybernetics. Foundations of Science, 27(2), 1327–1345.
Flasiński, M. (2011). Wstęp do sztucznej inteligencji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gánti, T. (1975). Organisation of chemical reactions into dividing and metabolizing units: the chemotons. BioSystems, 7(1), 189–195.
Korzeniewski, B. (2001). Cybernetic formulation of the definition of life. Journal of Theoretical Biology, 209(3), 275–286.
Lange, O. (1965). Wstęp do cybernetyki ekonomicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lem, S. (1974). Summa technologiae. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Mazur, M. (1966). Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Shannon, C.E. (1948). The Mathematical Theory of Communication. The Bell System Technical Journal, 27(3), 379–423.
Schmittel, M. (2019). Dynamic functional molecular systems: From supramolecular structures to multi-component machinery and to molecular cybernetics. Israel Journal of Chemistry, 59(3), 197–208.
Tadeusiewicz, R. (1994). Problemy biocybernetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Turing, A.M. (1936). On computable numbers with an application to the Entscheidungsproblem. Proceedings of the London Mathematical Society, 42(1), 230–265.
von Neumann, J. (1951). The general and logical theory of automata. W: Cerebral Mechanisms and Behavior: The Hixton Symposium. New York: John Wiley and Sons.
Wiener, N. (1971). Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.