Fenomenologiczna etyka wartości
Opublikowano
stycznia 4, 2025
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Etyka fenomenologiczna wyrosła na gruncie stworzonego przez Husserla kierunku współczesnego myślenia filozoficznego. Zasada wszystkich zasad legitymizuje wszelką wiedzę opartą na bezpośrednim doświadczeniu, które w przypadku sfery moralnej wskazuje na wartości. Doświadczenie etyczne jest poniekąd tożsame z doświadczeniem aksjologicznym. Etyka fenomenologiczna jest zatem materialną etyką wartości, której bazę teoretyczną stanowi ogólna teoria wartości (aksjologia).
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Przed powstaniem fenomenologii o wartościach mówiono głównie w szkole neokantyzmu badeńskiego, opierając na nich poniekąd cały gmach rozważań filozoficznych (Wertphilosophie). W etyce po Kancie i Nietzschem słowo „wartość” występowało, choć dopiero w etyce fenomenologicznej stało się pojęciem podstawowym i fundamentalnym. Pierwsze próby zbudowania fenomenologicznej etyki wartości podjął Husserl, a klasyczny kształt nadał jej Max Scheler.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Fenomenologiczna etyka wartości stanowi ważny i w pewnych obszarach problemowych ciągle aktualny paradygmat filozofii moralnej. Analiza problemów etycznych z punktu widzenia wartości jest w wielu kwestiach preskryptywnie konkluzywna, a deskryptywnie ujawnia duże moce heurystyczne.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Fenomenologiczna etyka wartości to najbardziej dojrzała koncepcja etyczna fundująca moralność na kategorii wartości. Wykazała ona swą niemałą płodność heurystyczną, wpływając na wiele ujęć filozoficzno-moralnych we współczesnej etyce. Rodzi także pewne problemy zarówno na płaszczyźnie teoretycznej, jak i praktycznej, choć ogłaszanie jej końca jest zdecydowanie przedwczesne.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Bourke, V.J. (1994). Historia etyki. Przeł. A. Białek. Warszawa: Krupski i S-ka.
Galarowicz, J. (1999). Materialna etyka wartości. Logos i Ethos, 1, 89–107.
Heidegger, M. (1977). List o „humanizmie”. Przeł. J. Tischner. W: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane. Warszawa: Czytelnik.
Heidegger, M. (2000). Wprowadzenie do metafizyki. Przeł. R. Marszałek. Warszawa: KR.
Henckmann, W. (1992). Materiale Wertethik. W: A. Pieper (Red.), Geschichte der neueren Ethik. T. 2 (s. 82–102). Tübingen–Basel: Francke.
Hildebrand, D.v. (1973). Ethik. Stuttgart–Berlin–Koln–Mainz: Verlag W. Kohlhammer.
Husserl, E. (1967). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, księga I. Przeł. D. Gierulanka. Warszawa: PWN.
Husserl, E. (1988). Vorlesungen über Ethik und Wertlehre (1908-1914). U. Melle (Red.). „Husserliana”, 29.
Ingarden, R. (1970). Czego nie wiemy o wartościach. W: R. Ingarden, Studia z estetyki. T. 3 (s. 220–257). Warszawa: PWN.
Ingarden, R. (1989). Wykłady z etyki. Warszawa: PWN.
Roth, A. (1970). Edmunds Husserls Ethische Untersuchungen, dargastellt anhand seiner Vorlesungsmanuskripte. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Scheler, M. (2007). Der Formalismus in der Ethik und materiale Wertethik. Halle: Max Niemeyer.
Siemianowski, A. (2015). Człowiek a świat wartości. Poznań: WT UAM.
Siemianowski, A. (2006). Szkice z etyki wartości. Gniezno: Gaudentinum.
Sommer, A. u. (2021). Wartości. Dlaczego ich potrzebujemy, chociaż ich nie ma. Przeł. T. Zatorski. Warszawa: Kronos.
