Kognitywistyka społeczna
Opublikowano
stycznia 2, 2025
Seria
Copyright (c) 2025 Słowniki Społeczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: W rozdziale przedstawiono definicję kognitywistyki społecznej jako nauki interdyscyplinarnej korzystającej z jednej strony z badań z zakresu filozofii i neuronauk, a z drugiej strony – z interakcjonizmu symbolicznego jako jednego z wiodących nurtów nauk społecznych.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Rozdział zawiera opis powstawania dwóch obszarów badawczych: 1) kognitywistyki, w skład której wchodzą lingwistyka teoretyczna, psychologia, filozofia, neuronauka, cybernetyka i sztuczna inteligencja, 2) socjologii ze szczególnym akcentem położonym na kształtowanie się interakcjonizmu symbolicznego.
UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: W ciągu ostatnich dziesięcioleci nauki społeczne i kognitywistyka zbliżyły się do siebie. Zarys kognitywistyki społecznej przedstawiono na przykładzie teorii emergencji i neuronauk jako części składowych kognitywistyki. Odwołano się przy tym do uzasadniania wyjaśniającego, traktując kognitywistykę jako naukę, w ramach której tworzy się podstawy do rozwoju kognitywistyki społecznej. W przeciwieństwie do rozwiązań spotykanych w literaturze przedmiotu nie odwołujemy się do mechanicystycznych wyjaśnień w kognitywistyce społecznej. Teoretyczne ramy tej ostatniej dostarczają zrozumienia funkcjonowania indywidualnego umysłu i zachowania osoby poszerzonego o analizy integracyjne obejmujące poziomy organizacji począwszy od genów, a skończywszy na relacjach społecznych i zjawiskach kulturowych.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Artykuł jest eksploracją kluczowych zagadnień związanych ze społecznymi aspektami poznania, co rozszerza temat z neuronauki społecznej dotyczącej bezpośrednich interakcji międzyludzkich na cały zakres miejsc, w których zróżnicowanie społeczne oddziałuje z poznawczym. Nacisk położony jest na problemy koncepcyjno-empiryczne wynikające z prób poważnego podejścia do tych zagadnień, a także na nowe zasoby i rozważania związane z takim podejściem. Chodzi jednak także o potrzebę rewizji społecznych koncepcji teoretycznych, aby wykorzystać te zasoby. Artykuł wskazuje na niektóre wnioski – zwłaszcza dotyczące tego, jak proces tzw. socjalizacji należy rozumieć w kategoriach przyjaznych kognitywistyce – a także na problemy natury etycznej związane z jej rozwojem.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Blumer, H. (2008). Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Przeł. G. Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Bremer, J. (2015). Przyczynowość skierowana ku dołowi i jej rozumienie w biologii. Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, 24(1), 93–115.
Bremer, J., & Flasiński, M. (2022). The Turing Test, or a Misuse of Language when Ascribing Mental Qualities to Machines. Forum Philosophicum, 27(1), 6–25. DOI: 10.35765/forphil.2022.2701.01.
Cacioppo, J.T., Berntson, G.G., & Decety, J. (2010). Social Neuroscience and Its Relationship to Social Psychology. Social Cognition, 28(6), 675–685. DOI: 10.1521/soco.2010.28.6.675.
Carter, M.J., & Fuller, C. (2016). Symbols, Meaning, and Action: The Past, Present, and Future of Symbolic Interactionism. Current Sociology, 64(6), 931–961. DOI: 10.1177/0011392116638396.
Champagne, F.A., & Curley, J.P. (2005). How Social Experiences Influence the Brain. Current Opinion in Neurobiology, 15(6), 704–709. DOI: 10.1016/j.conb.2005.10.001.
Curley, J.P., Jensen, C.L., Mashoodh, R., & Champagne, F.A. (2011). Social Influences on Neurobiology and Behavior: Epigenetic Effects during Development. Psychoneuroendocrinology, 36(3), 352–371. DOI: 10.1016/j.psyneuen.2010.06.005.
Ellwood, Ch.A. (1909). The Science of Sociology: A Reply. American Journal of Sociology, 15(1), 105–110. Pobrane z: https://www.jstor.org/stable/2762623 (dostęp: 06.03.2024).
Hałas, E. (2012). Interakcjonizm symboliczny. Społeczny kontekst znaczeń. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kaidesoja, T., Sarkia, M., & Hyyryläinen, M. (2019). Arguments for the Cognitive Social Sciences. Journal for the Theory of Social Behaviour, 49(4), 480–498. DOI: 10.1111/jtsb.12226.
Kelly, M.P., Kriznik, N.M., Kinmonth, A.L., & Fletcher, P.C. (2019). The Brain, Self and Society: A Social-Neuroscience Model of Predictive Processing. Social Neuroscience, 14(3), 266–276. DOI: 10.1080/17470919.2018.1471003.
Konecki, K.T., & Kacperczyk, A. (2020). Symbolic Interactionism in Poland: Inspirations and Development. Qualitative Sociology Review, 16(4), 8–34. DOI: 10.18778/1733-8077.16.4.02.
Patel, H. (2021). Fundamental Principles of Artificial Intelligence. International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science, 3(1), 318–323. Pobrano z: https://www.irjmets.com/uploadedfiles/paper/volume3/issue_1_january_2021/5605/1628083227.pdf (dostęp: 06.03.2024).
Sarkia, M., Kaidesoja, T., & Hyyryläinen, M. (2020). Mechanistic explanations in the cognitive social sciences: Lessons from three case studies. Social Science Information, 59(4), 580–603. DOI: 10.1177/0539018420968742.
Singh, A. (2023). Exploring the Potential of Brain Implants: Unlocking the Secrets of Neural Enhancement. Journal of Neuroscience and Neuropharmacology, 9(1), 001–002. DOI: 10.4172/24699780.2023.9.1.189.
Thomas, W.I., & Znaniecki, F. (1976), Chłop polski w Europie i Ameryce. T. 1–5. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Uldall, B.R. (2013). Social Psychology. W: A. Runehov, & L. Oviedo (Red.), Encyclopedia of Sciences and Religions (s. 2171–2179). Dordrecht: Springer. DOI: 10.1007/978-1-4020-8265-8_1047.
