Rozum czy emocje, spór o źródła wiedzy etycznej
pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 330_Cebula_Rozum czy emocje_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 330_Cebula_Rozum czy emocje_K.pdf
- jzaryczny, {$userGroup}, 330en_Cebula_Rozum czy emocje_K.pdf jzaryczny, {$userGroup}, 330en_Cebula_Rozum czy emocje_K.pdf
Opublikowano
lutego 16, 2024
Seria
Copyright (c) 2023 Ignatianum University Press
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Uzasadnienie kluczowej roli rozumu w identyfikacji i urzeczywistnianiu prawideł moralności pozostaje głównym wyzwaniem dla filozofii moralnej. Wyrazem niepowodzenia w realizacji tego przedsięwzięcia staje się niekiedy odwołanie do uczuć jako jedynej podstawy moralnych rozróżnień.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Klasyczne rozstrzygnięcia przedmiotowej kwestii sformułowane zostają w starożytności (Sokrates, Platon, Arystoteles, stoicy). Jej kolejne aspekty naświetlają przedstawiciele średniowiecznej filozofii chrześcijańskiej (Augustyn, Abelard, Bonawentura, Tomasz z Akwinu). U progu filozofii nowożytnej dwie przeciwstawne koncepcje zaproponowane zostają przez Davida Hume’a i Immanuela Kanta.
UJECIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Koncepcje Hume’a i Kanta obrazują główne mankamenty jednostronnych ujęć relacji między rozumem a sferą motywacyjną w teorii etycznej: treściowo transparentny formalizm i odrealnioną postulatywność koncepcji ściśle racjonalistycznych oraz nieokreśloność i normatywną niewydolność pojęcia uczuć moralnych, leżącego u podłoża modeli emotywistycznych.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Optymalna teoria moralności wyjaśniać powinna integralny związek racjonalnego namysłu moralnego z aspektem wolicjonalnym implementacji norm etycznych. Aspirujący do takiego statusu preskryptywizm R.M. Hare’a obciążony jest nazbyt wygórowanymi standardami etycznego rozumowania, postulowanymi w ramach tej koncepcji. Interesującą propozycją alternatywną jest rekonstrukcja tradycyjnych ujęć prawnonaturalnych autorstwa Johna Finnisa.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Andrzejuk, A., & Andrzejuk, I. (2020). Tomasz z Akwinu jako etyk. Warszawa: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne.
Cebula, A. (2013). Uczucia moralne. Współczesny emotywizm a filozofia moralna brytyjskiego Oświecenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Filek, J. (1997). Filozofia jako etyka. Etyka, 30, 99–105.
Gajda‑Krynicka, J. (2019). Paradoks wolności w filozofii stoickiej. W: O. Górecki (red.), Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno‑prawnych. T. 1: Od Starożytności do Monteskiusza, (s. 67–98). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Hare, R.M. (1963). Freedom and Reason. Oxford: Clarendon Press.
Hare, R.M. (1960). The Language of Morals. Oxford: Clarendon Press.
Hume, D. (1963). Traktat o naturze ludzkiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kaniowski, A.M. (2004). Filozofia praktyczna Immanuela Kanta – jej siła i słabości. Diametros, 2, 114–126.
Kant, I. (2013). Uzasadnienie metafizyki moralności. Kety: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Legutko, R. (2013). Sokrates. Filozofia męża sprawiedliwego. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
MacIntyre, A. (1996). Dziedzictwo cnoty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
MacIntyre, A. (2000). Krótka historia etyki. Filozofia moralności od czasów Homera do XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mackie. J. (1980). Hume’s Moral Theory. London: Routledge & Kegan Paul.
Stern, R. (2015). Kantian Ethics. Value, Agency, and Obligation. Oxford: Oxford University Press.
Vendler, Z. (1988). Changing Places? W: D. Seanor, & N. Fotion (red.), Hare and Critics. Essays on Moral Thinking, (s. 172–174). Oxford: Clarendon Press.
