Antropologiczne uwarunkowania edukacji religijnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Streszczenie
DEFINICJA POJĘCIA: Antropologia jako dyscyplina naukowa zajmuje się człowiekiem w sposób całościowy i integralny. Podejście holistyczne zapewnia wskazanie i zharmonizowanie ze sobą elementów biologicznych bytu ludzkiego oraz uwarunkowań kulturowych, w których człowiek rodzi się, wychowuje, a następnie współtworzy kulturę.
ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Termin „antropologia” pojawił się po raz pierwszy w pracy M. Hundta Anthropologium de hominis dignitate, natura et proprietatibus (1501). Jako dyscyplina naukowa antropologia wyłoniła się pod koniec XVIII w. początkowo ograniczała się do problematyki klasyfikacji ras ludzkich (F. Bernier – wiek XVII, K.R. Darwin – 1871, E. Dubois – 1892). W Polsce rozwój antropologii zapoczątkowali w XIX w. W. Surowiecki, J. Majer i I. Kopernicki, a w wieku XX znacząco rozwinęli ją m.in. K. Stołyhwo, J. Czekanowski, J. Mydlarski i E. Loth. W rozwoju antropologii na obszarze edukacji, w tym również religijnej, znaczące miejsce zajmuje S. Kunowski.
PROBLEMOWE UJĘCIE POJĘCIA: W dyskursie o antropologicznych uwarunkowaniach edukacji religijnej zwraca się uwagę na sposób pojmowania antropologii. Może ona mieć charakter antropologii fizycznej, filozoficznej, kulturowej, biblijnej, religijnej i wreszcie społecznej. Współcześnie w edukacji, mimo redukcjonistycznych tendencji w postrzeganiu człowieka, zdaje się dominować holistyczne ujmowanie antropologii.
REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI: Edukacja religijna znacząco wykorzystuje antropologię, zwłaszcza że obie dotyczą człowieka z różnymi jego uwarunkowaniami – zarówno ograniczeniami, jak i możliwościami. Postuluje zatem konieczność dostrzegania i rozwijania takich zdolności, jak: bios (potencjał biologiczny, na czele z temperamentem i charakterem), agos (środowiska wychowawcze), etos (system wartości), logos (krytyczne i trzeźwe myślenie), a także los człowieka (jego nieuchronność, eschatologia). Edukacja religijna postrzega osobę w szerokim kontekście antropologicznym, wychodząc od egzystencjalnego „jestem” (łac. sum) i kierując się w stronę dynamicznego „staję się” (łac. sursum – w górę, wyżej). W procesach edukacyjnych szczególnego znaczenia nabiera religia, która ułatwia odkrycie sensu życia oraz zwraca (ukierunkowuje) osobę ku transcendencji. Na tej drodze proces kształcenia zorientowany jest na wymiar religijny i odniesie-nie do hierarchii wartości – od dóbr doczesnych, poprzez duchowe, ku absolutnym.